Zeytinyağı

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Zeytinyagi1.jpg

Zeytinyağı zeytin ağacı (Olea europaea) meyvelerinin sıkılması ile elde edilen, yeşilimsi sarımtrak renkte, oda sıcaklığında sıvı halde olan bitkisel yağdır. Üretiminde zeytin meyvesi çekirdeği ile birlikte sıkılarak yağ elde edilmektedir. Tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin olan zeytinyağı ticari olarak en değerli bitkisel yağdır. Akdeniz tipi beslenmenin en önemli bileşenlerinden olan zeytinyağının sağlık faydaları eski zamanlardan beri bilinmektedir. Yapılan çalışmalar zeytinyağı tüketiminin bazı kanser türleri ve kalp hastalıkları riskini azalttığını ortaya koymuştur.

Zeytinyağı Hakkında Bilgiler

Zeytinyağı İsminin Anlamı ve Kaynağı: Zeytin Arapça zaytūn kelimesinden dilimize geçmiştir; yağ kelimesi ise Türkçe bir kelimedir. İki kelime birleşerek zeytinyağı kelimesini oluşturmuşlardır.

Zeytinyağının Diğer İsimleri:

Zeytinyağının İngilizcesi: Olive oil

Zeytinyağının Dünyada Üretildiği Yerler: Dünyada en fazla zeytinyağı üretimi dünya toplam üretiminin yaklaşık yarısını karşılayan İspanya’da yapılmaktadır. Ülkemiz zeytinyağı üretiminde yıllık bazda sıralaması değişse de genellikle dünyada ilk beş ülke içindedir. Yunanistan, İtalya, Fas ve Suriye diğer önemli üretici ülkelerdir.

Zeytinyağının Türkiye'de Üretildiği Yerler: Ülkemizde il bazında en fazla zeytinyağı üretimi Aydın, Balıkesir, Muğla, İzmir, Hatay ve Manisa’da yapılmaktadır. [1]

Zeytinyağı Çeşitleri: Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliği’ne göre ülkemizdeki zeytinyağları natürel, rafine, riviera ve çeşnili zeytinyağları olarak dört sınıftır.

1. Natürel zeytinyağı zeytinin doğal niteliklerinde değişikliğe neden olmayacak bir ısıl ortamda mekanik veya fiziksel işlemler kullanılarak elde edilir. İçerdiği serbest yağ asitlik miktarına göre natürel sızma, natürel birinci ve ham zeytinyağı/rafinajlık olmak üzere üç çeşit natürel zeytinyağı vardır. Doğrudan tüketime uygun natürel sızma zeytinyağı en fazla %0,8 ve natürel birinci zeytinyağı en fazla %2 serbest asitliğe sahip olmalıdır. Serbest asitliği %2’den fazla olan natürel yağlar doğrudan tüketime uygun değildir ve ham yağ olarak rafinasyon işlemi uygulandıktan sonra tüketilir.

2. Rafine zeytinyağı ham yağın rafinasyonu ile elde edilen ve serbest yağ asitliği en fazla %0,3 olan yağdır. Rafinasyon işlemi zeytinyağının doğal yapısında değişikliğe sebep olmayan yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir.

3. Riviera zeytinyağı rafine zeytinyağı ile doğrudan tüketime uygun olan natürel zeytinyağının karışımı ile elde edilmektedir. Riviera zeytinyağının serbest asitliği en fazla %1 olabilir.

4. Çeşnili zeytinyağı tüketime uygun olan zeytinyağlarına değişik baharat, bitki, meyve ve sebzelerin ilavesi ile üretilmektedir. [2]

Zeytinyağı Helal midir: Zeytinyağının tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Zeytinyağı Hakkında Ayet ve Hadisler: Allah (CC) Mü’minun suresi 20 . ayette kezâ Sînâ dağında yetişen, hem yağ hem de yiyenlerin ekmeğine katık veren bir ağaç meydana getiririz. buyurmaktadır.[3] Müfessirler bu ayette yağından istifade edilen ağacın zeytin ağacı olduğunu belirtmişlerdir. Zeytinyağının yenilmesi ve saça sürülmesini tavsiye eden Peygamberimiz (SAV) Hz. Ömer (RA)’dan nakledilen bir Hadis-i Şerifte "Zeytinyağı yiyin ve onunla yağlanın, çünkü o mübarek bir ağaçtandır" buyurmaktadır.

Zeytinyağının Faydaları

  • Zeytinyağı E ve K vitamini ile antioksidan etkiye sahip çeşitli fenolik bileşiklerce zengin olup sağlıklı bir beslenme ve hayat için tüketilmesi tavsiye edilen gıdaların başında gelmektedir.
  • Yapılan bilimsel araştırmalar zeytinyağı tüketiminin kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki sağladığını ortaya koymuştur. Nitekim Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi ( European Food Safety Authority- EFSA) zeytinyağında bulunan fenolik bileşiklerin kan lipidlerinin oksidasyonunu önlediğini onaylamıştır. Kan kolesterol seviyesi ve tansiyonu düşürücü etkiye sahip olan zeytinyağının tüketimi kalp krizi ve felç risklerinin azaltır.
  • Zeytinyağında bulunan tekli doymamış yağ asidi oleik asitin kalp sağlığına faydaları yanında enflamasyonu azaltıcı etkisi vardır. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi zeytinyağı üreticilerinin ambalaj üzerinde zeytinyağındaki tekli doymamış yağ asitlerinin kalp hastalıkları riskini azaltıcı etkisi hakkında sağlık beyanı yazmalarına izin vermiştir.
  • Gözlemsel çalışmalar ve klinik araştırmalar zeytinyağı tüketiminin vücutta insülin hassasiyetini etkilediği ve kan şeker seviyesini düzenleyerek tip-2 diyabet riskini azalttığını ortaya koymaktadır.
  • Zeytinyağında bulunan antioksidanlar vücutta serbest radikallerin zararlı etkilerini sınırlayarak kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır. Yapılan gözleme dayalı çalışmalar sıklıkla zeytinyağı tüketenlerde göğüs, bağırsak ve prostat kanserinin oluşumunun daha az görüldüğünü belirlemiştir. [4]

Zeytinyağının Zararları ve Zeytinyağının Yan Etkisi

  • Zeytinyağı tüketimi genellikle güvenlidir. Bununla birlikte yüksek kalorili bir gıda olan zeytinyağının aşırı tüketimi kilo alımına yol açabilir. Zeytinyağı diyette bulunan doymuş yağ asitlerince zengin katı yağları ikame edecek şekilde tüketilmelidir.
  • Zeytinyağının kan şekeri ve kolesterolü düşürücü etkisi olduğundan diyabet ve tansiyon ilacı kullananların zeytinyağı tüketiminde dikkatle olması tavsiye edilir.
  • Çok nadir görülmekle birlikte bazı hassas bünyeli insanlarda zeytinyağının cilde sürülmesi sonrasında kızarıklık gibi bazı alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Zeytinyağının Besin Değeri

100 gram sıvı Zeytinyağının içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 884 kcal
Karbonhidrat 0 gr
Yağ 100 gr
Protein 0 gr
Vitamin E, K
Mineral Az miktarda

Zeytinyağı Nasıl Yapılır

Zeytinyağının üretimi: Zeytinyağı üretiminde kullanılacak zeytinler öncelikle temizleme işlemine tabi tutulur. Temizleme işleminde dal, yaprak, ve toprak gibi yabancı maddeler zeytinden arındırılır. Daha sonra çekiçli ya da diskli kırıcılar kullanılarak zeytinler kırılır ve ezilir. Kırılan zeytinler malaksör adı verilen ekipman yardımıyla yoğrularak zeytinyağının açığa çıkması sağlanır. Hamur haline gelen zeytinler buradan santrifüj ekipmanına (dekantör) alınır ve yağın prina ve karasudan ayrılması sağlanır. Yağ daha sonra paslanmaz çelik tanklarda dinlendirilerek son tortularından arındırılır ve ambalajlanmaya hazır hale getirilir.

Zeytinyağı Yemekleri

Zeytinyağı Resimleri

Zeytinyagi3.jpg Zeytinyagi2.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Zeytinyağı

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Zeytinyağı ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Zeytinyağı ürünleri

Kaynakça