Safran
Safran (Crocus sativus) süsengiller familyasından anavatanı Güneybatı Asya olan çok yıllık soğanlı kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharattır. Soğanı 2-4 cm çapında ve küre şekilli olan safran bitkisinin yaprakları ince ve uzundur. Bitkinin kullanılan kısmı çiçeğinin stigma adı verilen koyu kırmızı renkli dişi organıdır. Her bir bitki 7-8 adet çiçek verir ve 1 kg kuru safran elde etmek için yaklaşık 150.000 adet çiçek kullanılır. Kolayca kırılabilen uçlara sahip iplikçikler halindeki safran baharatı kırmızımtrak turuncu renklidir. Dünyanın en pahalı baharatı olan safranın çok yoğun ve hoş bir kokusu, acımtrak bir tadı vardır. Gıda, ilaç, kozmetik ve boya sektörlerinde kullanılan safran ılık su içinde parlak turuncu renkli bir solüsyon verir. Yemeklere hoş bir aroma ve altın sarısı renk veren safran İran, Hint ve Arap mutfak kültürlerinde yaygın kullanılan bir baharattır. Safranal ve kaempferol gibi antioksidan etkili çeşitli bileşikler içeren safran; hücreleri oksidatif stresten korur, enflamasyonu azaltır, hafızayı güçlendirir ve depresyona iyi gelir.
İçindekiler
Safran Hakkında Bilgiler
Safran İsminin Anlamı ve Kaynağı: Arapça’da sarı boya veren soğanlı bitki, crocus sativus anlamında kullanılan zafaran ya da şafaran (زعفران) kelimesi dilimize safran olarak geçmiştir.
Safranın Diğer İsimleri: Zaferan, zağferan
Safranın Latince (bilimsel) İsmi: Crocus sativus
Safranın İngilizcesi: Saffron
Safranın Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyada üretilen Safranın %90’dan fazlası İran’da üretilmektedir. Yunanistan, Fas ve Keşmir diğer safran üretici ülkelerdir. [1]
Safranın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde yetiştiriciliği çok sınırlı bir bölgede yapılan safranın üretimi son yıllarda ciddi şekilde azalmıştır. Günümüzde safran üretimi Karabük İli Safranbolu İlçesine bağlı bir kaç köyde yapılmaktadır.
Safranın Çeşitleri: Dünyada bir düzineye yakın safran çeşidi bulunmasına rağmen en yaygın yetiştiriciliği yapılan çeşitler İran safranı, Keşmir safranı ve İspanyol safranıdır. Ülkemizde ticareti yapılan safran çeşitleri all red, poushal, demet, negin, stil ve toz olarak adlandırılır. Bunlar arasında en pahalısı ve kalitelisi tamamen kırmızı renkli ve saf safran olan all red’dir. Toz ismi ile pazarlanan ise kurutulan safran baharatının öğütülmesi ile elde edilmiştir.
Safranın Hasadı: Safran bitkisi genellikle Ekim-Kasım ayında hasat olgunluğuna ulaşır ve iki aşamada toplanır. İlk aşamada açılmamış tomurcuklar toplanır ve açılması için gölgeye serilir. Açılan tomurcuklardan stigma küçük bir makasla kesilerek alınır.
Safran Helal midir: Safranın tüketilmesinde dinen bir mahzur yoktur.
Safran Hakkında Ayet ve Hadisler: Peygamber Efendimiz cennet ile ilgili bir Hadis-i Şerif’te Cennetin çakılları inci ve yakuttan, toprağı da zâferan (safran)dır buyurmuştur. [2]
Safranın Faydaları
- Safran krosin, krosetin, safranal, and kaempferol gibi antioksidan etkisi yüksek bileşikler içermektedir. Safrandaki antioksidan bileşiklerin sağlık faydaları şunlardır.
- Hücreleri serbest radikallerin zararından koruyarak kronik hastalık riskini ve enflamasyonu azaltır.
- Kanserli hücrelerin öldürülmesi veya gelişiminin durdurulmasına destek olur. Ayrıca deneysel çalışmalarda safranın kanser hastalarında kemoterapi ilaçlarının etkinliğini arttırdığı belirlenmiştir.
- Yapılan araştırmalar safranda bulunan safranal isimli bileşiğin depresyon semptomlarını hafiflettiğini ortaya koymuştur.
- Krosin hafızayı güçlendirici etkiye sahiptir ve Parkinson hastalığının tedavisinde destekleyici olarak kullanılmaktadır.
- Safran iştah kesici özelliği ile kilo kontrolüne yardımcı olur.
- Safranda bol miktarda bulunan manganez kemik sağlığı bakımından çok önemli bir mineraldir.
Safranın Zararları ve Safranın Yan Etkisi
- Gıda miktarında tüketilmesi güvenli olan safran fazla miktarda (ilaç miktarı) alındığında bazı insanlarda ağız kuruluğu, endişe, terleme, sindirim rahatsızlıkları, iştah değişimi ve başağrısı gibi yan etkilere yol açabilir. Ayrıca hassas bünyeli insanlarda safran tüketiminde çeşitli alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir.
- Hamilelerin fazla miktarda safran tüketmesi tehlikeli olup düşüklere neden olabilir.
- Ruh hali değişikliklerine sebep olduğundan özellikle bipolar hastalarının safrandan kaçınması tavsiye edilir.
- Safran içeren gıdaların aşırı tüketimi kalp ritmini olumsuz etkileyebilir.
Safranın Besin Değeri
100 gr safran (kurutulmuş) içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 310 kcal |
| Karbonhidrat | 65,40 gr |
| Yağ | 5,80 gr |
| Protein | 11,40 gr |
| Diyet Lifi | 3,90 gr |
| Vitamin | C, B6, B9 |
| Mineral | Manganez, magnezyum, demir |
Safran Nasıl Kullanılır
Safranın kullanımı: Çok pahalı bir ürün olan safranın ülkemizde gıda olarak kullanımı oldukça sınırlıdır. Farklı mutfak kültürlerinde çok çeşitli yemek, hamur işi, çorba gibi yiyeceklerin hazırlanmasında renk ve lezzet verici olarak kullanılan safran bizim mutfağımızda pilav ve zerdeye baharat olarak eklenir. Halk hekimliğinde uzun yıllardır çeşitli rahatsızlıklara karşı kullanılan safran sıcak su içinde demlenerek bitki çayı olarak tüketilir. Safran gıda sanayi haricinde de çeşitli sektörlerde farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Kozmetik sanayinde safrandan parfüm üretiminde faydalanılır. Çok güçlü boyayıcı etkiye sahip olan safran geçmişte kumaş ve halı ipliklerinin boyanmasında kullanılırdı. Günümüzde safranın çok pahalı olması, sentetik boyaların ucuzluğu nedeniyle bu kullanımı çok azalmıştır.
Safran Nasıl Pişirilir
Safran Yemekleri
Safran Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Safran
Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Safran ürünleri için lütfen tıklayın:
