Roka
Roka (Eruca vesicaria) turpgiller familyasından anavatanı Akdeniz havzası olan ve taze yaprakları sebze olarak kullanılan otsu bir bitkidir. Roka bitkisinin rozet şeklindeki gövdesinden çıkan yeşil renkli düz ya da parçalı yaprakları hafif acımsı tada sahiptir ve genellikle salata malzemesi veya garnitür olarak tüketilir. Çok uzun yıllardan beri yetiştirilen ve halk hekimliğinde farklı sağlık faydaları için kullanılan roka içerdiği antioksidan etkili bileşikler ile vücudu serbest radikallerin muhtemel zararından koruyarak enflamasyonu ve kronik hastalık riskini azaltır.
İçindekiler
Roka Hakkında Bilgiler
Roka İsminin Anlamı ve Kaynağı: Yunanca’da aynı sebzeyi isimlendirmekte kullanılan roka kelimesi dilimize değişmeden geçmiştir. Kelime Yunanca'da yaprakları yenen bir bitki, eruca sativa" anlamına gelmektedir.
Rokanın Diğer İsimleri:
Rokanın Latince (bilimsel) İsmi: Eruca vesicaria
Rokanın İngilizcesi: Rocket, arugula
Rokanın Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyanın ılıman iklime sahip bölgelerinde yetişebilen roka en fazla başta İtalya ve İspanya olmak üzere Akdeniz ülkelerinde üretilmektedir. Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Amerika ülkelerinde yaprakları sebze olarak kullanılan roka bitkisi Uzakdoğu ülkelerinde tohumlarından yağ elde etmek için yetiştirilmektedir.[1]
Rokanın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizin her bölgesinde yetiştirilen roka en fazla Eskişehir, İzmir, Adana ve Bursa’da üretilmektedir. 2018 TÜİK istatistiklerine göre ülkemizde yapılan toplam 12930 ton roka üretiminin yarısından fazlası Eskişehir’de gerçekleştirilmiştir.[2]
Rokanın Çeşitleri: Dünyada farklı yaprak özelliklerine sahip; açık alan ya da örtü altı ziraatına uygun çok sayıda roka çeşidi yetiştirilmektedir. Ülkemizde yetiştirilen roka çeşitlerinden bazıları İstanbul rokası, Esmee, Bengi gibi isimlerle bilinmektedir. Tarla ya da sera üretimine uygun, erkenci bir roka çeşidi olan İstanbul rokası uzun, oval ve kenarları hafif dişli yapraklara ve aromatik bir lezzete sahiptir. Geniş ve uzun koyu yeşil yaprakları bulunan Esmee roka çeşidinin kendine özgü iştah açıcı bir tadı vardır ve pazar talebi yüksektir. Loblu ve kenarları dişli yapraklara sahip Bengi rokası genellikle örtü altı yetiştiriciliğinde tercih edilen bir çeşittir.
Rokanın Mevsimi: Roka açık tarlalarda ya da örtü altında dört mevsim yetiştirilebilen bir sebzedir. Ülkemizde ılıman iklime sahip Batı ve Güney bölgelerinde bütün yıl boyunca açık tarla şartlarında roka yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yaprak sebze olduğundan roka uzun süre depolamaya uygun değildir. Ülkemizde roka en faza kış ve bahar aylarında tüketilmektedir.
Roka Helal midir?: Rokanın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.
Roka Hakkında Ayet ve Hadisler:
Rokanın Faydaları
- Roka K, A, C ve B9 vitaminleri; manganez ve kalsiyum mineralleri ile antioksidan etkili fenolik bileşikler bakımından zengin bir sebzedir.
- Rokada bol miktarda bulunan K vitamini kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur ve kanın pıhtılaşmasında rol oynar.
- Yapısında bulunan ve rokanın kendine has acımsı tadını veren antioksidan bileşikler hücreleri oksidatif stresten koruyarak; enflamasyon ve kronik hastalık riskinin azaltılmasına yardımcı olur. Yapılan bilimsel araştırmalar rokanın içerdiği glukozinat bileşiklerinin bazı kanser türlerinin meydana gelme riskini azalttığını ortaya koymuştur.[3]
- Düşük kalorili bir sebze olan rokanın bir porsiyonu (10 adet) sadece 5 kcal enerji vermektedir. Bu nedenle roka kilo koruma/verme diyetlerinde tercih edilen bir sebzedir.
Rokanın Zararları ve Rokanın Yan Etkisi
- Normal gıda miktarında tüketildiğinde sağlıklı insanlar için güvenli bir sebze olan rokanın aşırı tüketimi şişkinlik ve mide rahatsızlıklarına yol açabilir. Ayrıca nadir olmakla birlikte bazı hassas bünyeli insanlarda roka tüketimi sonrasında hafif alerjik semptomlar gözlenebilir.
- K vitaminini bol miktarda içeren diğer yeşil yapraklı sebzelerde olduğu gibi kan sulandırıcı ilaç kullananların roka tüketiminde dikkatli olması gerekir. Fazla miktarda roka tüketimi kan sulandırıcı ilaçların etkinliğini azaltabilir.
Rokanın Besin Değeri
100 gram rokanın içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 25 kcal |
| Karbonhidrat | 3,70 gr |
| Yağ | 0,70 gr |
| Protein | 2,60 gr |
| Diyet Lifi | 1,60 gr |
| Vitamin | K, C, A, B9 |
| Mineral | Manganez, kalsiyum |
Roka Nasıl Kullanılır
Rokanın kullanımı: Roka ülkemizde salata malzemesi ve garnitür olarak çiğ halde tüketilmektedir. Özellikle balık yemeklerinin yanına en fazla roka salatası tercih edilmektedir. Ayrıca bazı yörelerde roka çorba yapımında kullanılmaktadır. Diğer ülkelerin mutfak kültürlerinde pizza, makarna ve omlet gibi yiyeceklerin hazırlanmasında rokadan faydalanılır. Ayrıca roka tohumlarından elde edilen yağ gıda takviyesi olarak pazarlanmaktadır.
Roka Nasıl Pişirilir
Roka Yemekleri
Roka Resimleri
