Turp
Turp (Raphanus sativus) turpgiller familyasından anavatanı Güneydoğu Asya olan otsu bir bitki ve bu bitkinin yenilen etli köküdür. Kazık köklü turp bitkisinin yaprakları tüylüdür ve çiçekleri beyaz, sarı ya da mor renklidir. İki yıllık bir bitki olan turp ilk yıl sebze olarak değerlendirilen kökünü oluştururken tohumlarını ikinci yılda verir. Turplar çeşide bağlı olarak farklı şekil, büyüklük ve kabuk rengine sahiptir. Gevrek ve sulu bir dokuya sahip turp iştah açıcı özelliği ile genellikle çiğ olarak tüketilmektedir. Turp düşük kalorisi ve diyet lifi içeriği ile sindirim sistemine faydalıdır ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
İçindekiler
Turp Hakkında Bilgiler
Turp İsminin Anlamı ve Kaynağı: Farsça’da kökü yenen malum bitki raphanus sativus anlamında kullanılan turb (ترب) kelimesi dilimize turp olarak geçmiştir.
Turpun Diğer İsimleri:
Turpun Latince (bilimsel) İsmi: Raphanus sativus
Turpun İngilizcesi: Radish
Turpun Dünyada Yetiştiği Yerler: Ilık ve serin iklim bitkisi olan turp dünyada geniş bir coğrafyada yetiştirilmektedir. Çin, Japonya ve Güney Kore turp üretiminin en fazla yapıldığı ülkelerdir.
Turpun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizin hemen her bölgesinde yetiştirilmekle birlikte; toplam turp üretiminin yaklaşık % 70 ’i Osmaniye’de gerçekleşmektedir. Turp üretiminin yoğun olduğu diğer iller Ankara, Kahramanmaraş, Samsun ve Konya’dır.
Turpun Çeşitleri: Turplar şekil, büyüklük ve renklerine göre farklı sınıflara ayrılmaktadır. Dünyada üretimi yapılan Scarlet globe ve Saxa gibi isimlerle bilinen çeşitler 2,5- 3 cm çapında yuvarlak turplardır. White icicle, Chartier gibi ticari isimlerle bilinen turp çeşitleri 12-14 cm uzunluğunda ve silindirik şekillidir. Büyüklüğüne göre turplar küçük (örn. scarlet globe) ve iri (örn. Gournay) olmak üzere sınıflandırılmaktadır. Renklerine göre turplar ise fındık, kestane ve bayır turpları üç gruptur. Fındık turpları genellikle kırmızı; bayır turpları siyah ya da koyu kahverengi ve kestane turpları ise beyaz ya da sarıya yakın açık renkli kabuklara sahiptir. [1]
Turpun Mevsimi: Serin iklim bitkisi olan turp en fazla sonbahar ve kış aylarında pazarlarda bulunur. Ülkemizde yetiştiriciliğinin en fazla yapıldığı Osmaniye’de turp hasadı genellikle Kasım ayında başlamakta ve Mart ayına kadar devam etmektedir.
Turp Helal midir: Turpun tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur
Turp Hakkında Ayet ve Hadisler: Keskin kokulu sebzeleri tüketenlerin mescitlerden uzak durmasını tavsiye eden Peygamber Efendimiz Müslim'de yazılan bir rivayete göre [2] "Sarımsak, soğan, pırasa ve turp yiyen, mescidimize yaklaşmasın. Çünkü insanların rahatsız olduğu şeylerden melekler de rahatsız olur." buyurmuştur.
Turpun Faydaları
- Yaklaşık %95 oranında su içeren ve 100 gramı sadece 17 kcal enerji sağlayan turp kilo kontrolü için uygulanan diyetlerde yaygın olarak kullanılan bir sebzedir. Ayrıca turp tüketimi vücudun su kazanmasına yardımcı olur.
- İçerdiği diyet lifleri sayesinde turp sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunur. Halk hekimliğinde turp hazımsızlık ve kabızlığın önlenmesinde kullanılan bir sebzedir.
- Yapılan çalışmalarda turpta bulunan antioksidan özelliğe sahip çeşitli fenolik bileşiklerin (ferülik, kateşin ve kumarik) kan şeker ve kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde faydalı olduğu belirlenmiştir.[3]
- Turpun bileşiminde kanserli hücrelerin ölümünü teşvik eden sülforafan isimli bir bileşik bulunmaktadır. Araştırmalar sülforafanın bazı kanser türlerinin (kalın bağırsak, prostat) riskini azaltıcı etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.
Turpun Zararları ve Turpun Yan Etkisi
- Turpun gıda miktarında tüketimi genellikle güvenilirdir; ancak aşırı miktarda tüketilmesi sindirim sisteminde tahrişlere yol açabilir. Ayrıca nadir olmakla birlikte bazı hassas insanlarda turp tüketimi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
- Kan şeker seviyesine etkisi nedeniyle diyabetlilerin turp tüketiminde dikkatli olması tavsiye edilir.
- Turp safra miktarını arttırıcı etkiye sahiptir ve safra taşı problemi olanlarda vücutta safra üretiminin artışı ağrılara neden olabilir. Bu yüzden safra taşı sıkıntısı olanların fazla miktarda turp tüketmesi önerilmez.
- Turp tüketiminde aşırıya kaçılması durumunda tiroid bezinin faaliyeti olumsuz etkilenebilir.
Turpun Besin Değeri
100 gram turpun (taze) içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 16 kcal |
| Karbonhidrat | 3,4 gr |
| Yağ | 0,10 gr |
| Protein | 0,68 gr |
| Diyet Lifi | 1,6 gr |
| Vitamin | C |
| Mineral | Az miktarda |
Turp Nasıl Kullanılır
Turp ülkemizde en fazla yemek yanlarında çiğ olarak tüketilir ya da salata ve cacık yapımında kullanılır. Yaygın olmamakla birlikte bazı yörelerde turplar turşu yapılarak da tüketilmektedir. Bazı Avrupa ülkelerinde turp çeşitli yemeklerin hazırlanmasında kullanılan bir sebzedir.
Turp Nasıl Pişirilir
Turp Yemekleri
Turp Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Turp
Kaynakça
- ↑ http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Turp%20Yetiştiriciliği.pdf
- ↑ Müslim, Mesacid 74
- ↑ M. M. A. Magied, et al. The Protective Effect of White and Red Radish as Hypoglycemic and Hypocholesterolemic Agents, Journal of Pharmacy and Biological Sciences, 11(3): 51-61, 2016.
