Sodyum Karbonat (E500) sayfasının kaynağını görüntüle

[[Kategori:Katkı Maddesi]]
[[Kategori:Asitliği Düzenleyici]]
[[Kategori:Kabartıcı]]
[[Kategori:Topaklanma Önleyici]]
[[Dosya:Sodyum-karbonat.png|left|thumb|300px]]
'''Sodyum Karbonat''' ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E500 karbonik asitin sodyum tuzudur. Gıda sanayinde asitlik düzenleyici ve kabartıcı katkı maddesi olarak kullanılan sodyum karbonatın farklı formları vardır. Kimyasal kabartıcıların etken maddesi ve sodalı içeceklerde çözünmüş halde bulunan sodyum bikarbonat gıdalarda en yaygın kullanılan formdur. Ticari olarak kokusuz, beyazımsı renksiz ve granül ya da toz kristaller halinde bulunan sodyum karbonat suda çok iyi çözünür ve nem çekici özelliğe sahiptir. Farklı sektörlerde çok geniş bir kullanım alanına sahip olan sodyum karbonat endüstriyel olarak madencilik yoluyla elde edilen trona cevherinden ya da tuzdan çeşitli kimyasal prosesler kullanılarak elde edilir. Vücutta asitliği düzenleyici etkide  bulunan sodyum karbonat bazı ilaçların bileşiminde etken madde olarak yer alır. Türk Gıda Kodeksinde sodyum karbonatların katkı maddesi olarak kullanımı ile ilgili herhangi bir miktar sınırlaması yapılmamıştır.

==Sodyum Karbonat Hakkında Bilgiler==

'''Sodyum Karbonatın Diğer İsimleri:''' Soda, soda külü, sodyum bikarbonat

'''Sodyum Karbonatın Avrupa Birliği Kodu:''' E500

'''Sodyum Karbonatın Kimyasal Formülü:''' Na2CO3 - susuz
					          NaHCO3 - hidrate

'''Sodyum Karbonatın İngilizcesi:''' Sodium carbonate, soda ash

==Canlılarda Sodyum Karbonat==
Canlıların yapısında doğal olarak bulunmayan inorganik bir bileşik olan sodyum karbonat tabiatta trona cevheri olarak bilinen maden yataklarının temel bileşenidir. 

==Sodyum Karbonatın Kullanım Amacı==

Sodyum Karbonat farklı sektörlerde çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. 
* Gıda sanayinde daha çok sodyum bikarbonat süt ürünlerinden soda içeceğine ve kahvaltılık gevreklerden soslara kadar pek çok yiyecek ve içecekte asitlik düzenleyici ve topaklanmayı önleyici olarak kullanılır. Ayrıca sodyum bikarbonat kabartma tozunun temel bileşenlerindendir ve unlu mamullerin üretiminde kimyasal kabartıcı olarak formülasyona ilave edilir.
* Sodyum karbonatlar çeşitli endüstrilerde kağıt, cam, deterjan ve sabun üretiminde kullanılır. Dünyada üretilen sodyum karbonatın en büyük kısmı cam sanayinde değerlendirilir.
* Asidoz ve mide asitliğine karşı kullanılan bazı ilaçlar ile ağız sağlığına yönelik çeşitli kişisel bakım ürünlerinin eldesinde sodyum bikarbonat etken madde olarak formülasyona dahil edilir. 
* Sert sulardaki magnezyum ve kalsiyum minerallerini uzaklaştırmak için kullanılan sodyum karbonatın suları yumuşatıcı etkisi vardır. Ayrıca yüzme havuzlarında artan asitliği nötralize etmek için sodyum karbonattan faydalanılır.
* Süt ve kümes hayvanları yetiştiriciliğinde sodyum bikarbonat yem katkı maddesi olarak kullanılır. 

==Sodyum Karbonat Helal midir?== 

Sodyum Karbonatın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

==Sodyum Karbonatın Sağlığa Etkileri==
* Gıda katkı maddesi olarak kullanıldığı miktarlar bakımından sodyum karbonat ya da sodyum bikarbonatın bilinen bir olumsuz sağlık etkisi yoktur. 
* Sodyum bikarbonat midedeki asitliği nötralize ederek mide yanmalarına iyi gelmektedir. Sodalı içecekler ya da evlerde unlu mamüllerin hazırlanmasında kullanılan karbonatın (sodyum bikarbonat) mide asitliğinin artışından kaynaklanan rahatsızlıklara karşı iyileştirici etki gösterir. Ayrıca bu amaca yönelik piyasada sodyum bikarbonat içeren antiasit ilaçlar bulunmaktadır. Ancak antiasit ilaçlar bazı insanlarda şişkinlik, gaz ve iç bulantısı yapabilir.
* Diş macunu ve ağız bakım sularının bileşiminde bulunan sodyum bikarbonat dişlerin beyazlamasına katkıda bulunur ve plak oluşumunu geciktirir.
* Sporcularda dayanıklılığı ve performansı arttırmak için geliştirilen sodyum bikarbonat takviyelerinin aşırı alımı kalp ritminin bozulmasına ve kaslarda spazmlara yol açabilir. 
 
==Sodyum Karbonat Nasıl Üretilir==

Sodyum Karbonatın üretimi: Sodyum karbonat endüstriyel olarak madencilik yoluyla elde edilen doğal trona cevherinden ya da kimyasal sentez yoluyla üretilir. Kimyasal proseslerle sodyum karbonatın üretilmesine yönelik geliştirilen yöntemlerden en yaygın kullanılanı Solvay yöntemi olarak bilinmektedir. 
* Tronadan üretim: Tabiatta doğal olarak oluşmuş sodyum seskikarbonatın saf olmayan hali olan trona 180 - 200 C sıcaklıkta ısıl işleme tabi tutulur. Isıl işlem sonrasında elde edilen malzeme suda çözünerek çözünmeyen safsızlıkların ayrılması sağlanır. Kalan çözelti buharlaştırma ve kristallendirme aşamalarından sonra santrifüj işlemi uygulanarak sodyum karbonat elde edilir.<ref>A. Ünsal, Soda Külü ve Ekonomisi, https://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi129/d129_2835.pdf</ref>
* Solvay prosesi: Doymuş tuz çözeltisine amonyak ve karbondioksit gazı verildiğinde meydana gelen reaksiyonların sonucunda süspansiyon halinde sodyum bikarbonat kristalleri elde edilir. Santrifüj ayırıcılarla alınan sodyum bikarbonat kristalleri su ile yıkanarak tuz ve amonyak klorürden arındırılır. Ham sodyum bikarbonat ısıl işleme tabi tutularak sodyum karbonat elde edilir.<ref> G. Gözke, Kazan Trona Mi̇nerali̇ni̇n Ters Flotasyonla Zengi̇nleşti̇ri̇lmesi̇, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, 2006.</ref>

==İlgili Maddeler==

==Kaynakça==