Rezene
Rezene (Foeniculum vulgare) maydanozgiller familyasından anavatanı Güney Avrupa ve Anadolu olan çok yıllık bir sebze ve baharat bitkisidir. Rezene bitkisinin soğana benzeyen baş kısmı sebze olarak kullanılırken; kapsül görünüşlü aromatik ve kokulu meyveleri baharat olarak ve tıbbi amaçlı kullanılmaktadır. Şekil olarak kimyona benzeyen rezene meyveleri 4-10 mm uzunluğunda ve yüzeyi yivlidir. Rezenenin tohumları perikarpa bağlı olduğu için sıklıkla meyvenin tamamı tohum olarak adlandırılır. Halk hekimliğinde çok uzun yıllardır sindirim rahatsızlıklarına karşı ve gaz söktürücü olarak kullanılan rezene tohumu çeşitli vitamin ve mineraller bakımından çok zengindir ve içerdiği polifenolik bileşikler ile enflamasyonu azaltarak bazı kronik hastalıkların riskini azaltır.
İçindekiler
Rezene Hakkında Bilgiler
Rezene İsminin Anlamı ve Kaynağı: Rezene kelimesi Farsça’da aynı bitkiyi isimlendirmekte kullanılan razyane kelimesinden dilimize değişerek geçmiştir.
Rezenenin Diğer İsimleri: Arapsaçı, irziyan, mayana, raziyane
Rezenenin Latince (bilimsel) İsmi: Foeniculum vulgare
Rezenenin İngilizcesi: Fennel
Rezenenin Dünyada Yetiştiği Yerler: Kültür bitkisi olarak ılıman iklime sahip bölgelerde yetiştirilen rezene dünyada en fazla Hindistan, Çin, Bulgaristan ve İran’da üretilmektedir.
Rezenenin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde rezene Akdeniz Bölgesinde ve İç Anadolu Bölgesinin güney kısımlarında yetiştirilmektedir. İl bazında en fazla rezene üretimi Burdur, Konya ve Antalya’da yapılmaktadır.
Rezenenin Çeşitleri: Foeniculum vulgare rezene bitkisinin baharat ve sebze olarak kullanılan çeşidinin dört alt türü bulunmaktadır. Bunlardan F. vulgare var. vulgare (acı rezene) ve F. vulgare var. dulce (tatlı rezene) baharat ve ilaç bitkisi olarak değerlendirilirken diğer iki alt tür sebze olarak kullanılır.[1]
Rezenenin Mevsimi: Rezenenin baharat olarak değerlendirilen çeşitleri genellikle ilkbahar aylarında ekilir ve ortalama 4 ayda hasat edilmeye hazır hale gelir. Sebze olarak değerlendirilen rezene genellikle sonbahar ve kış aylarında pazarlarda satılmaktadır.
Rezene Helal midir: Rezenenin baharat ya da sebze olarak tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.
Rezene Hakkında Ayet ve Hadisler:
Rezenenin Faydaları
- Sebze olarak kullanılan rezene K vitamini bakımından zengindir. Kanın pıhtılaşmasında önemli rolü olan K vitamini aynı zamanda kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur.
- Baharat olarak kullanılan rezene tohumları diyet lifleri; çeşitli vitamin ve mineraller, fenolik bileşikler bakımından çok zengin bir içeriğe sahiptir.
- Rezene tohumlarında bulunan antioksidan etkili fenolik bileşikler; vücutta serbest radikallerin muhtemel zararlarını önleyici etkisi ile enflamasyonu ve kronik hastalık riskini azaltır. Rezene tohumlarından elde edilen yağ içerdiği rosmarinik asit, klorojenik asit ve kuercetin gibi fenolik bileşikler ile çok güçlü antioksidatif etki göstermektedir.
- Diyet lifleri içeriği yüksek rezene tohumları sindirim sistemi sağlığına olumlu etkilere sahiptir. Çok uzun yıllardan beri rezene tohumları halk hekimliğinde şişkinlik, gaz, kabızlık gibi rahatsızlıklara karşı kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalarda rezenenin özellikle gaz sancısına karşı etkili olduğu belirlenmiştir.[2]
- Rezene tohumlarının demlenmesi ile elde edilen çay iştah kesici özelliğe sahip olduğundan kilo verme diyetlerinde kullanılabilir.
- Rezene tohumlarının bileşiminde bulunan diyet lifleri ile potasyum, kalsiyum ve magnezyum mineralleri kalp ve dolaşım sağlığına destek olur.
Rezenenin Zararları ve Rezenenin Yan Etkisi
- Rezene tohumu gıdalarda kullanıldığı miktarlarda genellikle güvenilirdir; ancak bazı insanlarda rezene tüketimi sonrasında alerjik reaksiyonlar gözlenebilir. Kereviz alerjisi olan insanların rezeneye karşı da alerjik olma ihtimali vardır.
- Hormona duyarlı rahatsızlığı olanların (göğüs ve rahim kanserleri gibi) östrojenik etki gösteren bileşikler içeren rezeneden kaçınması gerekir. Bu kişilerin rezene ürünlerini tüketmesi durumunda sağlıkları olumsuz etkilenir.
- Bazı antibiyotikler, kanser ilaçları ve doğum kontrol haplarının etken maddesiyle etkileşme ihtimali olduğundan bu ilaçları kullananların rezene tüketmeden önce doktorlarına danışması tavsiye edilir.[3]
Rezenenin Besin Değeri
100 gr rezene içindekiler
| Çeşit | Sebze Rezene | Tohum Rezene |
|---|---|---|
| Enerji | 31 kcal | 345 kcal |
| Karbonhidrat | 7,30 gr | 52,00 gr |
| Yağ | 0,20 gr | 14,90 gr |
| Protein | 1,24 gr | 15,80 gr |
| Vitamin | K | B3, B1, B6, B2, C |
| Mineral | Az miktarda | Manganez, demir, kalsiyum, magnezyum, fosfor, potasyum |
Rezene Nasıl Kullanılır
Rezenenin kullanımı: Ülkemizde rezene sebze olarak yaygın bilinmemekle birlikte bazı yörelerde yemek ve salata yapımında kullanılır. Kurutulmuş rezene tohumları baharat olarak yiyeceklere lezzet vermek amacıyla katılır ya da çay şeklinde demlenerek içilir. Gıda sanayinde üretilen bazı poşet çayların bileşiminde rezene bulunmaktadır. Rezene tohumlarından elde edilen yağ halk hekimliğinde çeşitli sağlık faydaları için kullanılır. Ayrıca rezene yağı parfümeri ve ilaç sanayinde değerlendirilmektedir.
Rezene Nasıl Pişirilir
Rezene Yemekleri
Rezene Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Rezene
Kaynakça
- ↑ U. Koca-Çalışkan ve ark. Foeniculum vulgare mill. aktar ve kültür örneklerinin uçucu yağlarının avrupa farmakopesine uygunluğu ve antimikrobiyal aktivite yönünden karşılaştırılması, Ankara Ecz. Fak. Derg. 39 (3):195-210, 2010.
- ↑ B. Novkovic, 9 Health Benefits of Fennel + Risks & Side Effects, https://selfhacked.com/blog/fennel-benefits/
- ↑ https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-311/fennel
