Mannitol (E421)
Mannitol ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E421; bitkiler ve yosunlarda doğal olarak bulunan ve gıda sanayinde düşük kalorili tatlandırıcı, topaklanma önleyici ve hacim arttırıcı olarak kullanılan bir katkı maddesidir. Sofra şekerine göre daha az tatlılığa sahip olan mannitol ince bağırsaklarda düşük emilime sahiptir ve tüketildiğinde 1,6 kcal enerji sağlar. Özellikle diyet gıdaların üretiminde ve medikal amaçlı yaygın olarak kullanılan mannitol çeşitli ilaçların etken maddesidir. Yosun ya da bitkilerden doğrudan özütlenerek de elde edilebilen mannitol endüstriyel olarak fruktoz/glukoz karışımının hidrojene edilmesi ile üretilmektedir. Suda çözünür özelliğe sahip mannitol ticari halde kokusuz, beyaz ve kristal toz ya da granül formdadır. Mannitol ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından katkı maddeleri için oluşturulan GRAS (Genellikle Güvenli Kabul Edilir) listesinde yer alan bir katkı maddesidir.
İçindekiler
Mannitol Hakkında Bilgiler
Mannitolün Diğer İsimleri: Manna şekeri
Mannitolün Avrupa Birliği Kodu: E421
Mannitolün Kimyasal Formülü: C6H14O6
Mannitolün İngilizcesi: Mannitol
Canlılarda Mannitol
Mannitol deniz yosunlarında, bazı ağaçların salgı (çınar) veya yapraklarında (zeytin) ve pek çok meyve ve sebzede (kereviz, kabak ve çilek vb) doğal olarak bulunan bir bileşiktir.
Mannitolün Kullanım Amacı
- Mannitol gıda sanayinde tatlandırıcı, hacim arttırıcı ve topaklanmayı önleyici olarak kullanılan bir katkı maddesidir. Şeker içermeyen ya da enerji değeri düşürülen diyetetik ya da diyabetik gıdalarda mannitol tatlılık vermek ve hacim arttırmak için formülasyona eklenir. Nem tutucu özelliği düşük olan mannitol toz formdaki gıdalarda topaklanma önleyici katkı maddesi olarak kullanılır. Sakızlarda ve bazı şekerlemelerde mannitol kullanımı ürünün ekipmanlara ve ambalaj malzemesine yapışmasını önler.
- Kozmetik sanayinde bazı cilt bakım kremleri ve maskelerin bileşimine mannitol topaklanma önleyici ve humektan olarak ilave edilir.
- Medikal amaçlarla yaygın olarak kullanılan mannitol Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanan Esansiyel İlaçlar listesinde diüretik olarak yer almaktadır.[1] Diüretik etkisiyle mannitol kafa travmalarından sonra meydana gelen kafa içi basınç yükselmelerinin engellenmesi amacıyla kullanılan ilaçların etken maddesidir. Mannitol; glokom, bazı böbrek yetmezliği rahatsızlıkları ve vücutta sıvı birikmesinde tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca bazı ilaçların üretiminde mannitol kaplama malzemesi ya da tatlılık verici olarak formülasyona eklenmektedir.
Mannitol Helal midir
Mannitolün kullanılmasında dini açıdan bir sakınca yoktur. Mannitol literatürde sıklıkla şeker alkolü olarak tanımlanmaktadır; şeker alkolü ifadesi kimyasal bir tanımlama olup, mannitol sarhoşluk verici özelliği olan alkol (etil alkol) içermez.
Mannitolün Sağlığa Etkileri
- Mannitol katkı maddesi olarak eklendiği gıdalarda bulunduğu miktarlar bakımından ciddi yan etkilere yol açmaz. Ancak fazla kullanımı (tek seferde 25-30 gram) başta ishal olmak üzere gaz ve şişkinlik gibi sindirim rahatsızlıklarına yol açar. Diğer taraftan ilaç miktarında kullanılan mannitolün bazı insanlarda baş ağrısı, bulantı ve kusmadan, böbrek yetmezliği ve kalp problemlerine kadar çok çeşitli yan etkileri gözlenebilmektedir.
- Şekere kıyaslandığında vücutta daha yavaş metabolize olan mannitol çok düşük glisemik endeks değerine sahiptir ve kan şekerinde ani değişmelere yol açmaz.
- Laksatif etkiye sahip bir bileşik olan mannitol çocuklar için geliştirilen bazı kabızlık ilaçlarının bileşiminde yer alır.[2]
- Ağızda bulunan ve diş çürümelerine yol açan mikroorganizmalar mannitolü metabolize edemezler; bu nedenle tatlılık verici bir bileşik olmasına rağmen mannitol diş çürümelerine yol açmaz.
- Yaygın olmamakla birlikte bazı insanlarda mannitol alerjik semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Mannitol Nasıl Üretilir
Mannitolün üretimi: Mannitol doğal hammaddelerden ekstraksiyon yoluyla veya kimyasal ya da biyosentez yöntemler kullanılarak üretilebilmektedir. Endüstriyel mannitol üretimi en yaygın olarak fruktoz/glukoz karışımının yüksek basınç altında hidrojene edilmesini içeren proses ile gerçekleştirilmektedir. Bu amaçla sofra şekeri enzimatik olarak parçalanarak %50 glukoz ve %50 fruktoz içeren karışım elde edilir. Daha sonra karışım nikel katalizörü varlığında yüksek sıcaklık ve basınç altında hidrojene edilerek suda çözünür haldeki maltitol ve glusitole dönüştürülür. Kristalizasyon yardımıyla glusitolden ayrılan mannitol kurutularak kullanıma hazır hale getirilir.[3]
İlgili Maddeler
Kaynakça
- ↑ https://www.who.int/medicines/publications/essentialmedicines/18th_EML.pdf
- ↑ godswill, a. c. sugar alcohols: chemistry, production, health concerns and nutritional importance of mannitol, sorbitol, xylitol, and erythritol, International Journal of Advanced Academic Research | Sciences, Technology & Engineering 3(2):31-66, 2017.
- ↑ Makkee, M. et al. Production methods of D‐mannitol. Starch ‐ Stärke. 37:136 - 141, 2006.
