Zeytin

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Halisinden (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 12.14, 25 Haziran 2019 tarihli sürüm (Halisinden.com'da Zeytin)
(fark) ← Önceki hâli | En güncel hâli (fark) | Sonraki hâli → (fark)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Zeytin.jpg

Zeytin (Olea europaea) zeytingiller familyasından anavatanı Güney Ön Asya olan bir ağaç türü ve bu ağacın sofralık ya da yağlık olarak kullanılan meyvesidir. Daha önceleri Doğu Akdeniz havzasının doğal bitki örtüsü olduğu kabul edilen zeytin Samiler tarafından ıslah edilerek kültür bitkisi haline getirilmiştir. Genellikle kısa boylu ya da bodur olan nadiren 8-15 m’ye kadar boylanan zeytin ağacı çok uzun ömürlü bir ağaçtır. Yaprakları gümüşi yeşil renkli olan zeytin ağacının sert çekirdekli meyvesi önceleri yeşilken olgunlaştıkça siyaha döner. Zeytin ya da zeytinyağı tüketiminin kalp ve damar sağlığı üzerine olumlu etkileri olduğu uzun yıllardır bilinmektedir. Zeytin yüksek tansiyon ve kolesterolü düşürücü etkisi ile kalp hastalıkları riskini azaltmaktadır.

Zeytin Hakkında Bilgiler

Zeytin İsminin Anlamı ve Kaynağı: Zeytin Arapça’da zeytin taneleri anlamında kullanılan zaytūn (زيتون) kelimesinden dilimize geçmiştir. Kelimenin ilk kökeni Finike dilinde zeytin için kullanılan zyt kelimesine dayanmaktadır. [1]

Zeytinin Diğer İsimleri:

Zeytinin Latince (bilimsel) İsmi: Olea europaea

Zeytinin İngilizcesi: Olive

Zeytinin Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyada en fazla yetiştiriciliği yapılan ürünlerden olan zeytinin toplam üretiminin %95’den fazlası Akdeniz ülkelerinde yapılmaktadır. Dünya zeytin üretiminde lider ülkeler İspanya, Yunanistan, İtalya, Türkiye ve Fas’tır.

Zeytinin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde zeytin üretimi en fazla Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinde yapılmaktadır. Sofralık zeytin yetiştiriciliğinde Bursa, Manisa, Aydın, Mersin ve Osmaniye; yağlık zeytin üretiminde ise Aydın, İzmir, Hatay, Muğla ve Mersin illeri öne çıkmaktadır.

Zeytinin Çeşitleri: Dünyada yetiştirildiği bölgenin iklim ve toprak özelliklerine bağlı olarak yüzlerce farklı zeytin çeşidi üretilmektedir. Ülkemizde toplamda 50’den fazla zeytin çeşidi bulunurken en fazla yetiştirilen çeşitler Gemlik, Ayvalık, Memecik, Uslu, Erkence ve Domattır.

Zeytinin Mevsimi: Zeytin çeşidine, istenen olgunluğuna ve yetiştiği bölgenin iklim şartlarına bağlı olarak Eylül ile Aralık ayları arasında toplanır.

Zeytin Helal midir: Zeytinin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur

Zeytin Hakkında Ayet ve Hadisler: Kuran-ı Kerim’de Nur, En-am, Abese, Nahl ve Tin suresinde toplam 6 ayette zeytinden bahsedilmektedir. Tin suresinin ilk dört ayetinde Allah (CC): İncire, zeytine, Tûr-i Sinâ’ya ve şu emin beldeye (Mekke’ye) yemin ederim ki gerçekten biz insanı en güzel bir şekilde yarattık buyurmaktadır. Cenab-ı Hak Mü’minun suresi 19 ve 20 . ayetlerde O su sayesinde sizin için, çok sayıda meyvelerin bulunduğu, yiyip beslendiğiniz hurma bahçeleri, üzüm bağları; kezâ Sînâ dağında yetişen, hem yağ hem de yiyenlerin ekmeğine katık veren bir ağaç meydana getiririz. buyurmaktadır. Müfessirler bu ayetlerde bahsedilen ağacın zeytin, yağın zeytinyağı ve ekmeğe katık olarak verilenin sofralık zeytin olduğunu belirtmektedir. [2]

Muteber Hadis kitaplarında Peygamber Efendimiz (SAV)’in "Zeytinyağı yiyin ve onunla yağlanın, çünkü o mübarek bir ağaçtandır." buyurduğu nakledilmektedir. [3]

Zeytinin Faydaları

  • Zeytin içerdiği antioksidan özellikli fenolik bileşikler, E vitamini ve tekli doymamış yağ asitleri ile Akdeniz tipi beslenmenin temel bileşenlerindendir. Sağlıklı beslenme için tüketilmesi tavsiye edilen yağların başında tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin olan ve zeytinden elde edilen zeytinyağı gelmektedir.
  • Zeytin ve zeytinyağı ile yapılan çalışmalar bu ürünlerin tansiyon ve kolesterolü düşürücü etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Zeytinde bulunan oleik asitin kandaki kolesterol seviyesini düzenlediği ve kötü kolesterol olarak tabir edilen LDL kolesterolün okside olmasını engellediği belirlenmiştir. Bunlara bağlı olarak zeytin ve ürünlerini tüketmek kalp hastalıkları ve felç riskini azaltmaktadır.
  • Zeytinin yapısında bulunan güçlü antioksidan etkilere sahip fenolik bileşikler vücutta serbest radikallerin sebep olduğu hasarları azaltır. Serbest radikaller vücutta enflamasyona yol açar, kanser, diyabet ve kalp hastalıkları riskini arttırır. Serbest radikallerin olumsuz etkilerinden korunmak için zeytin gibi antioksidanlar bakımından zengin gıdaların tüketilmesi tavsiye edilir.
  • Gözlemsel çalışmalarda Akdeniz tipi beslenenlerde kemik erimesi problemlerinin görülme sıklığının daha az olduğu belirlenmiştir. Bu durumun en fazla zeytin ve zeytinyağı tüketimi ile ilgili olduğu düşünüldüğünden; kemik sağlığının korunması amacıyla zeytin ve ürünlerinden faydalanılabilir.

Zeytinin Zararları ve Zeytinin Yan Etkisi

  • Zeytin gıda miktarında genellikle güvenli bir şekilde tüketilebilir. Nadir olarak görülmekle beraber bazı hassas insanlarda zeytin tüketimi ağız ve boğazda bazı alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • Zeytinin kan şekerini düşürücü etkisi olduğundan diyabet ilacı kullananların aşırı miktarda zeytin tüketmesi uygun değildir.
  • Sofralık zeytin genellikle tuzlu suda olgunlaştırıldığından kalp hastaları gibi tuzdan kaçınması gerekenlerin zeytinden tuzu olabildiğince uzaklaştırdıktan sonra tüketmesi tavsiye edilir.

Taze Zeytinin Besin Değeri

100 gram Yeşil Zeytinin içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 146 kcal
Karbonhidrat 3,84 gr
Yağ 15,32 gr
Protein 1,03 gr
Diyet Lifi 3,30 gr
Vitamin E
Mineral Sodyum

100 gram Siyah Zeytinin içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 116 kcal
Karbonhidrat 6,04 gr
Yağ 10,90 gr
Protein 0,84 gr
Diyet Lifi 1,60 gr
Vitamin E
Mineral Sodyum

Zeytin Nasıl Kullanılır

Zeytinin kullanımı: Zeytin temel olarak zeytinyağı ve sofralık zeytin üretiminde kullanılır. Sofralık yeşil zeytin evlerde kırıldıktan ya da çizildikten sonra suda bekletilerek tatlandırılır. Siyah zeytin ise salamura içinde ya da sadece tuz ile karıştırılıp kuru olarak bekletilerek fermentasyon ile olgunlaştırılır. Endüstriyel siyah zeytin üretiminde kullanılan yöntemler Gemlik usulü, tuz katlama ve sele zeytini yöntemi gibi isimler almıştır. Gıda sanayinde yeşil zeytin üretiminde en fazla İspanyol yöntemi kullanılır. Tatlandırılmış yeşil zeytinin çekirdekleri çıkarılıp çekirdek boşluğuna kırmızı biber, badem, limon ya da portakal kabuğu gibi çeşni maddeleri konularak dolgulu zeytin elde edilir. Olgunlaştırılmış siyah zeytinler çekirdeklerinin çıkarılmasından sonra bütün ya da dilimli halde ambalajlanarak gıda sanayinde kullanılır. Ayrıca Siyah zeytin ezilerek kahvaltılık zeytin ezmesi elde edilir. Gıda sanayi haricinde de zeytinden faydalanılmaktadır. Zeytin kozmetik sanayinde farklı ürünlerin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Zeytin yaprağı bitkisel çay olarak değerlendirilirken, zeytin çekirdeğinden yakıt olarak istifade edilir.

Zeytin Nasıl Pişirilir

Zeytin Yemekleri

Zeytin Resimleri

Zeytin1.jpg

Zeytin2.jpg

Zeytin-agaci.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Zeytin

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Zeytin ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Zeytin ürünleri

Kaynakça