Turna Yemişi

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Halisinden (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 20.01, 8 Temmuz 2019 tarihli sürüm
(fark) ← Önceki hâli | En güncel hâli (fark) | Sonraki hâli → (fark)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Turna-yemişi.jpg

Her ikisi de Vaccinium cinsi bitkilerin meyvesi olan turna yemişi ve YABAN MERSİNİ sıklıkla birbiriyle karıştırılmaktadır. Turna yemişi kırmızı renkli ve çok ekşi tada sahipken, yaban mersini mavi-siyah renkli ve tatlıdır.

Turna Yemişi fundagiller familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan çok yıllık bir çalı bitkisi ve bu bitkinin yenilebilir üzümsü meyveleridir. Yaprak dökmeyen kısa boylu turna yemişi bitkisinin olgunlaştığında koyu kırmızı meyveleri ekşi tadı nedeniyle genellikle meyve suyu üretiminde değerlendirilir. Fenolik bileşikler ve diyet lifi bakımından zengin bir meyve olan turna yemişi idrar yolları enfeksiyonlarını önler, ağız sağlığına faydalıdır ve bazı kanser türlerinin riskini azaltır.

Turna Yemişi Hakkında Bilgiler

Turna Yemişi İsminin Anlamı ve Kaynağı: Turna yemişi Kuzey Amerika kökenli bir bitki olup çiçeklerinin turna kuşunu andırması ve üzümsü meyvelere sahip olması nedeniyle İngilizce’de crane (=turna kuşu) berry (=üzümsü meyve, yemiş) olarak adlandırılmıştır. Zamanla kelime cranberry şeklinde kısaltılmıştır. Ülkemizde son yıllarda tanınmaya başlayan meyvenin ismi turna yemişi olarak Türkçeleştirilmiştir.[1]

Turna Yemişinin Diğer İsimleri:

Turna Yemişinin Latince (bilimsel) İsmi: Vaccinium

Turna Yemişinin İngilizcesi: Cranberry

Turna Yemişinin Dünyada Yetiştiği Yerler: Turna Yemişi dünyada en fazla ABD, Kanada ve Şili’de üretilmektedir.[2]

Turna Yemişinin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan bir meyve olan turna yemişi yetiştiriciliği ile ilgili deneme çalışmaları Karadeniz Bölgesinde ve özellikle Rize, Trabzon ve Samsun’da yapılmaktadır.

Turna Yemişi Türleri: Turna yemişinin kendiliğinden yetişen ya da yetiştiriciliği yapılan dört farklı türü vardır.

  • Vaccinium macrocarpon: Amerikan turna yemişi olarak da bilinen iri meyveli bir türdür.
  • Vaccinium oxycoccos: Meyveleri küçük ve keskin bir ekşiliğe sahiptir.
  • Vaccinium microcarpum: Meyveleri küçük, koyu kırmızı renkli ve suludur.
  • Vaccinium erythrocarpum: Koyu kırmızımsı mor renkli meyvelere sahiptir, dağ turna yemişi olarak da bilinir.

Turna Yemişinin Mevsimi: Turna yemişi sonbaharda karakteristik koyu kırmızı rengini aldığında hasat olgunluğuna ulaşır. Kuzey yarımkürede turna yemişi genellikle Eylül ve Kasım ayları arasında toplanarak meyve suyu üretiminde ya da kurutmalık olarak değerlendirilir.

Turna Yemişi Helal midir: Turna Yemişinin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Turna Yemişi Hakkında Ayet ve Hadisler:

Turna Yemişinin Faydaları

  • Turna yemişi antosiyaninler, proantosiyanidinler, fenolik asitler gibi antioksidan etkiye sahip pek çok bileşik içerir. Ayrıca su içeriği yüksek bir meyve olan turna yemişi beslenme ve sağlık açısından pek çok faydası olan diyet liflerinin iyi bir kaynağıdır. 100 gr taze turna yemişi sadece 46 kcal enerji sağlarken 4,6 gr diyet lifinin alınmasını sağlar.
  • Turna yemişinde bulunan proantosiyanidinlerin idrar yolları enfeksiyonlarını önleyici etkisi vardır. Özellikle kadınlarda tekrar eden idrar yolları enfeksiyonlarında turna yemişi meyvesi ya da suyunun tüketimi önerilmektedir. Yapılan çalışmalarda tedavi edici etkisi olmamakla birlikte turna yemişi proantosiyanidinlerinin hastalık riskini önemli oranda azalttığı belirlenmiştir.
  • Düzenli turna yemişi suyu içenlerde mide kanseri daha az görülmektedir. Bilimsel araştırmalar turna yemişinde bulunan fenolik bileşiklerin midede enflamasyon, ülser ve kansere yol açan Helicobacter pylori bakterisinin mide iç duvarına tutunmasına engelleyici etki gösterdiğini ortaya çıkarmıştır.
  • Klinik çalışmalarda turna yemişinin diş çürüğüne yol açan bakterilerin plak oluşturmasını önleyerek ağız sağlığına faydalı olduğu belirlenmiştir.
  • Diyet lifi bakımından zengin bir kaynak olan turna yemişi sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardım eder ve tokluk sağlar. Ancak turna yemişi aşırı ekşi tadı nedeniyle sofralık olarak tüketilmeye çok uygun değildir ve suyunda diyet lifi yok denecek kadar azdır. Bu nedenle diyet lifi açısından kurutulmuş turna yemişinin tüketilmesi gerekir.

Turna Yemişinin Zararları ve Turna Yemişinin Yan Etkisi

  • Gıda miktarında tüketilmesi sağlıklı insanlarda herhangi bir olumsuz sağlık etkisine yol açmayan turna yemişinin fazla miktarda yenilmesi ishal ve mide bozukluğu gibi sindirim rahatsızlıklarına yol açabilir. Ayrıca aspirinin etken maddesi salisalik asit içerdiğinden aspirin alerjisi olanların turna yemişinden kaçınması gerekir.
  • Gastrit ya da düşük mide asitliği problemi olanlarda turna yemişi B12 vitamininin emilimini olumsuz etkileyebilir.
  • Geçmişte böbrek taşı problemi yaşayanların oksalatlı bileşikler içeren turna yemişi tüketiminde aşırıya kaçmaması tavsiye edilir.
  • Turna yemişi bazı kan sulandırıcı ilaçların (Warfarin) etki süresini arttırarak kanama ya da morarmalara neden olabilir.[3]

Turna Yemişi Besin Değeri

100 gram turna yemişinin (taze) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 46 kcal
Karbonhidrat 12,20 gr
Yağ 0,13 gr
Protein 0,39 gr
Diyet Lifi 4,60 gr
Vitamin C
Mineral Manganez

Turna Yemişi Nasıl Kullanılır

Turna Yemişinin kullanımı: Çok ekşi olduğu için taze sofralık meyve olarak tüketimi çok sınırlı olan turna yemişi en fazla meyve suyu üretiminde ve kurutmalık olarak değerlendirilir. Turna yemişleri genellikle şeker ilavesi yapıldıktan sonra kurutulurken; suyu diğer meyve suları ile karıştırılarak ya da şeker ilavesi ile hazırlanır. Kuzey Amerika’da turna yemişi bazı özel yemeklerin yanında yenilen sosun hazırlanmasında kullanılır ya da ekşilik vermesi için farklı yemek ve çorbalara eklenir. Ayrıca turna yemişinin tozu ve özütleri çeşitli gıda takviyelerinin formülasyonuna dahil edilir. Turna yemişi ülkemizde genellikle kuru meyve olarak tüketilmektedir.

Turna Yemişi Nasıl Pişirilir

Turna Yemişi Yemekleri

Turna Yemişi Resimleri

Turna-yemişi-bitkisi.jpg Kuru-turna-yemişi.png


İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Turna Yemişi

Kaynakça

  1. H. Celik & M. Özgen. Turnayemişi (Vaccinium macrocarpon Ait.) Yetiştiriciliği ve Ülkemiz İçin Potansiyeli. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül, Erzurum. s. 444-449, 2007.
  2. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
  3. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-958/cranberry