Soğan

Soğan (Allium cepa) nergisgiller familyasından anavatanı Batı Asya olan iki yıllık bir bitki türü ve bu bitkinin taze (yeşil) ya da kuru (baş) halde sebze olarak kullanılan kısımlarıdır. Çeşidine bağlı olarak kuru soğanlar farklı renk, büyüklük ve şekle sahiptir. Soğan doğrudan tohumdan yetiştirilebildiği gibi arpacık ve fide kullanımı ile de üretilebilmektedir. Tencere yemekleri, salatalar ve kebaplar gibi yiyeceklere lezzet vermekte kullanılan soğan ülkemiz mutfak kültürünün vazgeçilmez bileşenlerindendir. Düşük kalorili bir yiyecek olan kuru soğan C vitamini, kükürtlü bileşikler ve antioksidan etkili fitokimyasallar bakımından zengin bir sebzedir. Halk hekimliğinde uzun yıllardır çeşitli sağlık faydaları için yaygın olarak kullanılan soğan kalp hastalıkları ile kanser riskini azaltıcı ve kan şeker seviyesini düzenleyici etkilere sahiptir.

Soğan Hakkında Bilgiler

Soğan İsminin Anlamı ve Kaynağı: Soğanın kelime kökeni hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte Sanskritçe sukanda sözcüğünden alıntı olduğu tahmin edilmektedir. Sukanda kelimesi Sanskritçe’de iyi ve kıymetli yumru kök anlamındadır.

Soğanın Diğer İsimleri: Sovan

Soğanın Latince (bilimsel) İsmi: Allium cepa

Soğanın İngilizcesi: Onion

Soğanın Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyanın en büyük kuru soğan üretici ülkeleri toplam üretimin yaklaşık yarısını karşılayan Çin ve Hindistan’dır. Ayrıca Mısır, ABD, İran ve Türkiye diğer önemli soğan üretici ülkelerdir.

Soğanın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde en fazla soğan İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerinde üretilmektedir. Ankara, Amasya, Eskişehir, Hatay ve Adana soğan yetiştiriciliğinde öne çıkan illerimizdir. Karacabey soğanı ve Kapıdağ mor soğanı coğrafi işaret tescili almıştır.

Soğanın Çeşitleri: Soğan yeşil ve kuru olmak üzere iki kısımda değerlendirilir. Genellikle salatalara lezzet vermek için katılan yeşil soğanda bitkinin baş kısmı ve yaprakları kullanılmaktadır. Dünyada üretimin büyük kısmının yapıldığı kuru soğanda ise bitkinin baş kısmı sebze olarak değerlendirilmektedir. Kabuk rengine göre soğanlar sarı, kahverengi, beyaz ve kırmızı olmak üzere sınıflara ayrılır. Soğan bitkisinin ışık ihtiyacına göre ise çeşitler kısa gün, orta gün ve uzun gün soğanları olarak üç gruptur. Ayrıca olgunlaşma süresine göre soğan çeşitleri erkenci, orta erkenci ve geçci olmak üzere sınıflandırılır. Ülkemizde en yaygın yetiştirilen soğan çeşitleri Kırmızı, Karbeyazı (Gümüş), Sofralık, Kışlık ve Mor isimleriyle bilinmektedir.

Soğanın Mevsimi: Soğan taze ya da kuru olarak değerlendirilmesine bağlı olarak farklı zamanlarda hasat edilmektedir. Yeşil soğan örtü altında yetiştiriciliği ile de üretilebildiğinden yıl boyunca elde edilerek pazar tezgahlarında bulunur. Kuru soğan hasat zamanı ise yetiştirildiği bölgenin iklim özelliklerine bağlı olarak değişmektedir. Adana/Hatay çevresinde Nisan ayında başlayan soğan sökümü İç Anadolu Bölgesinde Eylül ve Ekim aylarında yapılmaktadır. Hasat edilen kuru soğanlar depolarda saklanarak tüm yıl boyunca satışa sunulmaktadır.

Soğan Helal midir: Soğanın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Soğan Hakkında Ayet ve Hadisler: Kuran-ı Kerim’de soğandan bir ayette bahsedilmektedir. Allah (CC) Bakara suresi 61. ayette Hani siz, "Ey Mûsâ! Biz bir tek yiyecekle dayanamayacağız. Bizim için rabbine dua et de bize toprağın mahsullerinden; sebzelerinden, kabakgillerinden, sarımsağından, mercimeğinden, soğanından bitirsin" demiştiniz. Mûsâ ise, "İyiyi kötü ile değişmek mi istiyorsunuz? Şehre inin; istedikleriniz orada var" dedi. Zillete, fakru zarûrete mahkûm oldular; Allah’ın gazabına uğradılar. Bu durum, Allah’ın âyetlerini inkâr etmeleri ve haksız yere peygamberleri öldürmelerinin, bütün bunlar da isyan etmeleri ve haddi aşmalarının sonucuydu. buyurmuştur.

Keskin kokulu olması nedeniyle Peygamber Efendimiz (SAV) soğanı çiğ olarak yemezdi, pişmiş yerdi. Efendimiz eshabına soğan yemeyi men etmemişti; ama soğan gibi kokulu yiyecekleri tüketenlerin mescide yaklaşmamasını söylerdi. Peygamberimizden rivayet edilen soğan ile ilgili hadisler şunlardır.

• Soğan-sarımsak yemek haram değildir. Fakat kokusu gitmeden mescidimize yaklaşmayın!
• Sarımsak, soğan, pırasa ve turp yiyen, mescidimize yaklaşmasın. Çünkü insanların rahatsız olduğu şeylerden melekler de rahatsız olur.
• Soğan ve sarımsağı pişmiş olarak yiyin.

Soğanın Faydaları

• Soğan C vitamini bakımından zengin bir sebzedir. 100 gram soğan tüketimi günlük ihtiyacımız olan C vitaminin yaklaşık beşte birini sağlar. C vitamini bakımından zengin gıdaların tüketimi bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklara karşı korur.
• Soğan quercetin başta olmak üzere antioksidan özellikli çeşitli bileşiklerin zengin bir gıda kaynağıdır. Yapılan araştırmalar soğanda bulunan antioksidanların enflamasyonu önleyici, tansiyonu düzenleyici ve kolesterol ve trigliserit seviyelerini azaltıcı etkileri ile kalp sağlığına fayda sağladığı belirlenmiştir.
• Soğanda bulunan antioksidanlar ve kükürtlü bileşikler kanser riskini azaltırlar. Soğan ve sarımsak gibi Allium cinsi bitkilerin tüketiminin yaygın olduğu toplumlarda kanserin daha az görülmektedir.
• Soğan tüketimi kan şeker seviyesinin kontrol edilmesine yardımcı olmaktadır. Kükürtlü bileşiklerin antidiyabetik etkisi olduğu hayvan denemeleri yanında sınırlı klinik çalışmalarda ortaya konmuştur.
• Düzenli soğan tüketimi kemik sağlığına fayda sağlamaktadır. Yaşlılıkla birlikte kemik yoğunluğu azalır ve kırılmaların daha kolay gerçekleşir. Yapılan çalışmalr düzenli olarak soğan yiyen insanlarda kemik yoğunluğunun daha fazla olduğu ve kırılmaların daha az görüldüğü belirlenmiştir.

Soğanın Zararları ve Soğanın Yan Etkisi

• Soğan gıda miktarında tüketildiğinde genellikle güvenlidir. Bununla birlikte kereviz gibi gıdalara alerjisi olanların soğana karşı da alerjik olması ihtimali yüksektir. Bu kişilerin soğan tüketiminde dikkatli olması gerekir.
• Çiğ soğan yenilmesi nefes kokusunu istenmeyen şekilde değiştirebilir. Ayrıca doğranması sırasında kuru soğan gözlerde yaşarmaya yol açar.
• Hazımsızlık gibi sindirim problemi yaşayanların fazla miktarda soğan tüketiminden kaçınması tavsiye edilir. Soğan bu kişilerde var olan sindirim rahatsızlıkları semptomlarını arttırıcı etki gösterir.
• Soğan kan sulandırıcı etkiye sahip olduğundan, kan hastalığı olanların ya da ameliyat olacakların soğan tüketiminden kaçınmaları tavsiye edilir. Ayrıca kan sulandırıcı ilaç kullananların soğan tüketiminde dikkatli olması gerekir.
• Çeşitli ilaç etken maddeleri ile etkileşime girdiğinden reçeteli ilaç kullananların fazla miktarda soğan tüketmemesi ya da doktorlarına danışması gerekmektedir.

Soğanın Besin Değeri

100 gram taze soğanın içindekiler:

Besin Öğesi	Miktar
Enerji	29 kcal
Karbonhidrat	4,63 gr
Yağ	0,19 gr
Protein	1,31 gr
Diyet Lifi	1,72 gr
Vitamin	Az miktarda
Mineral	Az miktarda

100 gram kuru soğanın içindekiler:

Besin Öğesi	Miktar
Enerji	40 kcal
Karbonhidrat	7,88 gr
Yağ	0,18 gr
Protein	1,16 gr
Diyet Lifi	1,23 gr
Vitamin	C
Mineral	Az miktarda

Soğan Nasıl Kullanılır

Soğanın kullanımı: Taze soğan çeşitli yemek ve salataların hazırlanmasında kullanılır. Kuru soğan ise ülkemiz mutfak kültüründe neredeyse tüm tencere yemeklerinin hazırlanmasında ve salatalarda kullanılmaktadır. Gıda sanayinde soğan kolay kullanım için kurutma ya da dondurma işlemlerinden geçirilerek ambalajlanarak satışa sunulmaktadır.

Soğan Resimleri

Halisinden.com'da Soğan

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Soğan ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Soğan ürünleri