Sarımsak

Sarımsak (Allium sativum) nergisgiller familyasından anavatanı Orta ve Batı Asya olan tek yıllık bir bitki türü ve bu bitkinin baharat ya da çeşni olarak kullanılan soğanlı köküdür. Kültüre alınan ilk bitkilerden olan sarımsak diş adı verilen çok sayıda soğancıktan meydana gelmiştir ve kendine özgü tad ve kokusu ile ülkemiz ve dünya mutfağında çeşitli yemeklere lezzet vermek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Gıda olarak tüketilmesi yanında halk hekimliğinde olumlu sağlık etkileri için sarımsaktan yaygın olarak faydalanılmaktadır. Yapılan bilimsel araştırmalar sarımsağın sağlık faydalarının çoğunun kükürt içeren bileşikler, iz mineraller ve enzimlerden kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Sarımsak kalp sağlığına destek olur, antibiyotik etki gösterir, vücudu serbest radikallerin zararlarından korur ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır.

Sarımsak Hakkında Bilgiler

Sarımsak İsminin Anlamı ve Kaynağı: Sarımsak Türkçe kökenli bir kelime olup sarmusak, sarumsak veya samursak sözcüğünden dönüştüğü tahmin edilmektedir.

Sarımsağın Diğer İsimleri: Sarmısak

Sarımsağın Latince (bilimsel) İsmi: Allium sativum

Sarımsağın İngilizcesi: Garlic

Sarımsağın Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyanın en büyük sarımsak üreticisi Çin toplam üretimin yaklaşık %80’ini karşılamaktadır. Çin’den sonra Hindistan ve Bangladeş en büyük sarımsak üretici ülkelerdir.

Sarımsağın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Çevre şartlarına gösterdiği yüksek uyum nedeniyle sarımsak bitkisi ülkemizin her bölgesinde yetiştirilmektedir. Ülkemizde en fazla sarımsak Kastamonu’da üretilmektedir. Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde üretilen sarımsaklar uzun raf ömrü ve keskin kokusu ile meşhurdur. Ayrıca Kahramanmaraş, Balıkesir, Hatay ve Gaziantep illerinde önemli miktarda sarımsak yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Sarımsağın Çeşitleri: Ülkemizde sarımsak bitkisi genellikle baş sarımsak elde etmek için yetiştirilmektedir. Ayrıca çeşitli yemekler ve salataların hazırlanmasında kullanılan taze sarımsak üretimi de bulunmaktadır. Ülkemizde tescil edilmiş sarımsak çeşidi bulunmamaktadır ve çoğunlukla yetiştirildiği bölgenin ismi ile anılmaktadır. En fazla bilinen çeşitler Kastamonu Sarımsağı, Balıkesir Sarımsağı, Edirne Sarımsağı, Kara Sarımsak ve İspanyol Sarımsağıdır. Ülkemizde en meşhur çeşit olan Kastamonu Sarımsağı, pembe-beyaz kabuklu, kışa dayanıklı, keskin kokulu ve acıdır.

Sarımsağın Mevsimi: Sarımsak taze ya da kuru olarak değerlendirilmesine bağlı olarak farklı zamanlarda hasat edilmektedir. Genellikle taze sarımsak Şubat ile Haziran ayları arasında hasat edilerek pazara sunulmaktadır. Kuru baş sarımsak ise ekim zamanına göre Mayıs ile Ağustos ayları arasında hasat edilir.

Sarımsak Helal midir: Sarımsağın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur

Sarımsak Hakkında Ayet ve Hadisler: Kuran-ı Kerim’de sarımsaktan bir ayette bahsedilmektedir. Allah (CC) Bakara suresi 61. ayette Hani siz, "Ey Mûsâ! Biz bir tek yiyecekle dayanamayacağız. Bizim için rabbine dua et de bize toprağın mahsullerinden; sebzelerinden, kabakgillerinden, sarımsağından, mercimeğinden, soğanından bitirsin" demiştiniz. Mûsâ ise, "İyiyi kötü ile değişmek mi istiyorsunuz? Şehre inin; istedikleriniz orada var" dedi. Zillete, fakru zarûrete mahkûm oldular; Allah’ın gazabına uğradılar. Bu durum, Allah’ın âyetlerini inkâr etmeleri ve haksız yere peygamberleri öldürmelerinin, bütün bunlar da isyan etmeleri ve haddi aşmalarının sonucuydu. buyurmuştur.

Keskin kokulu olması nedeniyle Peygamber Efendimiz (SAV) sarımsak yemezdi. Efendimiz eshabına sarımsak yemeyi men etmemişti; ama sarımsak ve soğan gibi kokulu yiyecekleri tüketenlerin mescide yaklaşmamasını söylerdi. Peygamberimizden rivayet edilen sarımsak ile ilgili hadisler şunlardır.

• Soğan-sarımsak yemek haram değildir. Fakat kokusu gitmeden mescidimize yaklaşmayın!
• Sarımsak, soğan, pırasa ve turp yiyen, mescidimize yaklaşmasın. Çünkü insanların rahatsız olduğu şeylerden melekler de rahatsız olur.
• Sarımsak yiyin, onunla tedavi olun! Sarımsak yetmiş derde devadır. Eğer yanıma melek gelmeseydi, elbette ben de yerdim.
• Soğan ve sarımsağı pişmiş olarak yiyin.

Sarımsağın Faydaları

• Sarımsak B6, C vitaminleri ve çeşitli mineral maddeler bakımından zengin bir sebzedir. Ayrıca sarımsağın bileşiminde allisin ve allil sistein gibi sağlık faydaları yapılan çalışmalarla ispatlanmış kükürtlü bileşikler bulunmaktadır.
• Sarımsak kalp hastalıkları ve felç riskini azaltıcı etkiye sahiptir. Yapılan çalışmalar sarımsak tüketiminin yüksek tansiyon düşürmede ilaçlar kadar etkili olabildiğini ortaya koymuştur. Yüksek tansiyon problemi olan kişilerde sarımsak kullanımı ile sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 7-9 mm Hg ve diastolik tansiyonun (küçük tansyion) 4-6 mm Hg azaldığı belirlenmiştir.
• Sarımsak yaşlanma ile ortaya çıkan damar sertliği rahatsızlıklarını azaltıcı etki gösterir.
• Düzenli sarımsak tüketimi hem sağlıklı insanlarda hem de diyabetlilerde açlık kan şeker seviyesini düşürür.
• Sarımsakta bulunan antioksidan etkili bileşikler vücudu serbest radikallerin zararlarından korur ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır.
• Mikrop öldürücü özelliği ile sarımsak soğuk algınlığından korunmaya yardımcı olmaktadır. Gözleme dayalı çalışmalarda düzenli sarımsak tüketenlerde soğuk algınlığının daha az görüldüğü ve hasta olunması durumunda iyileşmenin daha hızlı gerçekleştiği belirlenmiştir.

Sarımsağın Zararları ve Sarımsağın Yan Etkisi

• Sarımsak gıda miktarında tüketildiğinde genellikle güvenlidir. Çiğ sarımsak yenilmesi nefes ve cilt kokusunu istenmeyen şekilde değiştirebilir. Ayrıca bazı hassas kişilerde sarımsak tüketimi çeşitli allerjik reaksiyonların ortaya çıkmasına yol açabilir.
• Özellikle çiğ sarımsağın fazla miktarda kullanımı gaz oluşumu, bağırsak florasının değişmesi gibi yan etkilere neden olabilir.
• Sarımsak kan sulandırıcı etkiye sahip olduğundan, kan hastalığı olanların ya da ameliyat olacakların sarımsak tüketiminden kaçınmaları tavsiye edilir. Ayrıca kan sulandırıcı ilaç kullananların sarımsak tüketiminde dikkatli olması gerekir.
• Çeşitli ilaç etken maddeleri ile etkileşime girdiğinden reçeteli ilaç kullananların fazla miktarda sarımsak tüketmemesi ya da doktorlarına danışması gerekmektedir.

Sarımsağın Besin Değeri

100 gram çiğ sarımsağın içindekiler:

Besin Öğesi	Miktar
Enerji	149 kcal
Karbonhidrat	33,06 gr
Yağ	0,50 gr
Protein	6,36 gr
Diyet Lifi	2,10 gr
Vitamin	B6, C
Mineral	Manganez, fosfor

Sarımsak Nasıl Kullanılır

Sarımsağın kullanımı: Taze ya da kuru sarımsak evlerde ve toplu yemek sektöründe çeşitli yemek, salata ve sosların hazırlanmasında kullanılır. Gıda sanayinde tüketime hazır soyulmuş, toz ve doğranmış sarımsak üretilmekte ve satışa sunulmaktadır. Sağlık faydaları için sarımsak çiğ olarak doğrudan tüketilebilmektedir. Sarımsak tek başına ya da diğer sağlığa faydalı bitki ve yiyeceklerle beraber geleneksel tıpta yaygın olarak kullanılmaktadır.

Sarımsak Resimleri

Halisinden.com'da Sarımsak

Sağlıklı gıdaları sofranıza getiren Halisinden.com’da sarımsağın en lezzetli halini satın alabilirsiniz:

Taşköprü Sarımsağı: Türkiye'nin en lezzetli sarımsaklarının yetiştiği Kastamonu Taşköprü'den yerli tohum büyük dişli sarımsak.