Kavun
Kavun (Cucumis melo) kabakgiller familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık sürüngen gövdeli bir bitki ve bu bitkinin iri ve tatlı meyveleridir. Ilık ve sıcak iklim bitkisi olan kavun açık tarlada, serada ya da mini tüneller altında yetiştirilir. İri ve kalp şekilli yaprakları olan kavun bitkisinin meyveleri çeşidine bağlı olarak farklı büyüklük, şekil, kabuk ve et rengi ile aromaya sahiptir. Kavunun genellikle kalın kabuklu ve etli meyvesinin orta kısmındaki çekirdekleri bir arada bulunur. Kelek olarak adlandırılan olgunlaşmamış kavun meyve olarak tüketilir ya da turşu yapımında kullanılır. Kavun sıcak yaz günlerinde vücudun su kazanmasına yardımcı olur, içerdiği A ve C vitaminleri ile bağışıklık sistemini destekler ve vücudun serbest radikallerin muhtemel zararından korunmasına yardım eder.
İçindekiler
Kavun Hakkında Bilgiler
Kavun İsminin Anlamı ve Kaynağı: Sürünücü bir bitki ve onun tatlı meyvesine verilen ad olan kavun Türkçe kökenli bir kelime olup eski Türk lehçelerinden olan Uygurca’daki kagun kelimesinden evrilmiştir. Uygurca kelimenin kökeninin içi boş olmak manasındaki kag ya da kog olduğu tahmin edilmektedir.
Kavunun Diğer İsimleri:
Kavunun Latince (bilimsel) İsmi: Cucumis melo
Kavunun İngilizcesi: Melon, cantaloupe
Kavunun Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyada ılıman iklime sahip tüm bölgelerde yetişebilen kavunun en fazla üretildiği ülkeler Çin, Türkiye, İran ve Mısır’dır. [1]
Kavunun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde hemen hemen her bölgede yetiştirilen kavun en fazla Adana, Konya, Denizli, Antalya, Ankara ve Manisa’da üretilmektedir. [2]
Kavunun Çeşitleri: Dünyada yetiştiriciliği yapılan çok sayıda farklı kavun çeşidi vardır. Genel olarak kavunlar yazlık ve kışlık olarak iki gruba ayrılır. Ülkemizde yaygın yetiştirilen kavun çeşitleri Hasabey, Kırkağaç, Yuva, Van (kantalup) , Topatan, Sarı dilimli, Çitili kavun, Mollaköy, ve Honeydew isimleri ile bilinmektedir. Kışlık Hasanbey kavunu yuvarlak şekilli, orta büyüklükte, kalın ve yeşil kabuklu, et rengi beyaz ya da kavuniçi, tatlı ve sulu bir çeşittir. Altınbaş olarak da bilinen kırkağaç kavunu yuvarlak, ya da oval uzun şekilli, sarı üzerine yeşil benekli kabuk rengine sahip, et rengi beyaz kışlık bir çeşittir. Yazlık topatan kavunu ince sarı kabuklu, uzun oval şekilli, meyve eti beyaz renkli, sulu ve hoş kokulu bir çeşittir. Mollaköy çeşidi ise uzun oval şekilli, sarı ya da kurşuni kabuk renkli, et rengi yeşil, tatlı ve sulu yazlık bir kavundur.
Kavunun Mevsimi: Kavun çeşidine ve yetiştirildiği bölgeye bağlı olarak farklı zamanlarda hasat edilerek pazara sunulur. Kavunda ilk hasat genellikle Akdeniz Bölgesinde yapılan örtü altı yetiştiriciliğinde ve Nisan ayında yapılmaktadır. Ülkemizde kavun hasadı Eylül ayının sonuna kadar devam eder. Yazlık kavunlar depolanmaya uygun olmadığı için hemen pazarlanırken; kışlık kavunlar uygun şartlarda depolanarak Mart ayına kadar saklanabilmektedir.
Kavun Helal midir: Kavunun tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.
Kavun Hakkında Ayet ve Hadisler: Bazı kaynaklar kavunun Peygamber Efendimizin (SAV) sevdiği meyvelerden olduğunu ve karpuz için söylediklerinin benzerinin kavun için de rivayet edildiğini (hurmanın hararetini kavunun serinliği ile; kavunun serinliğini de hurmanın harareti ile dengeleriz [3] bildirmektedir.
Kavunun Faydaları
- Kavun %90’dan fazla su içeren ve tatlı olmasına rağmen yüksek kalorili olmayan bir meyvedir. Sağlıklı olmak için yeterli miktarda su alımı çok önemli olduğundan özellikle sıcak yaz aylarında kavun tüketimi vücudun su kazanmasına yardımcı olur. Kavun sulu olması yanında bir miktar diyet lifi içerdiğinden sindirim sağlığına faydalıdır.
- Kavun A ve C vitaminleri bakımından zengin bir meyvedir. Bir porsiyon (180 gr) kavun tüketimi günlük ihtiyacımız olan C vitaminin yaklaşık %80’ini ve A vitaminin %40’ını karşılar. Antioksidan özelliğe sahip A ve C vitaminlerince zengin gıdaların tüketimi vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir ve serbest radikallerin zararlarını azaltır.
- Kavunun bileşiminde bulunan zeaksantin ve lutein göz sağlığına faydalıdır ve yaşla ortaya çıkan maküler dejenerasyon riskini azaltır.
- Kavuniçi et rengine sahip olanlar başta olmak üzere kavunlar iyi bir karoten kaynağıdır. Karoten içeren gıdaların tüketimi cilt ve saç sağlığının korunmasına yardım eder.
Kavunun Zararları ve Kavunun Yan Etkisi
- Kavun gıda miktarında tüketildiğinde genellikle olumsuz sağlık etkilerine yol açmamakla birlikte bazı hassas bünyeli insanlarda alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Çok nadir görülen kavun alerjisinin tipik semptomları ağızda karıncalanma hissi ile karın ağrısı, kusma ve ishal gibi sindirim rahatsızlıklarıdır.
- Diyabet hastalarının porsiyonunda yaklaşık 14 gram şeker içeren kavunun tüketiminde aşırıya kaçmaması tavsiye edilir.
- Çok sulu bir meyve olan kavunun fazla miktarda tüketimi ishale sebep olabilir.
Kavunun Besin Değeri
100 gram kavunun içindekiler:
| Çeşit | Kantalup | Kırkağaç |
|---|---|---|
| Enerji | 34 kcal | 31 kcal |
| Karbonhidrat | 8,16 gr | 6,72 gr |
| Yağ | 0,19 gr | 0,21 gr |
| Protein | 0,84 gr | 0,28 gr |
| Diyet Lifi | 0,90 gr | 0,65 gr |
| Vitamin | C, A | C, A |
| Mineral | Az miktarda | Az miktarda |
Kavun Nasıl Kullanılır
Kavunun kullanımı: Ülkemizde kavun en fazla sofralık taze meyve olarak tüketilir. Ayrıca evlerde ve gıda sanayinde kavun dondurma, meyve suyu, pasta, reçel, meyve salatası ve meyveli yoğurt yapımında kullanılır. Olgunlaşmamış kavun (kelek) doğrudan tüketilmesi yanında turşu üretiminde kullanılan önemli hammaddelerdendir.
Kavun Nasıl Pişirilir
Kavun Yemekleri
Kavun Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Kavun
Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Kavun ürünleri için lütfen tıklayın:
Kaynakça
- ↑ BM Gıda ve Tarım Örgütü verileri, http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
- ↑ Türkiye İstatistik Kurumu verileri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr
- ↑ Tirmizi, Et'ime 36, (1844); Ebu Davud, Et'ime 45, (3836)
