"Çitlembik" sayfasının sürümleri arasındaki fark

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
k (Çitlembiğin Zararları ve Çitlembiğin Yan Etkisi)
k (Çitlembiğin Zararları ve Çitlembiğin Yan Etkisi)
34. satır: 34. satır:
  
 
==Çitlembiğin Zararları ve Çitlembiğin Yan Etkisi==
 
==Çitlembiğin Zararları ve Çitlembiğin Yan Etkisi==
Kullanımı çok yaygın olmayan çitlembiğin olumsuz sağlık etkilerine yönelik literatürde herhangi bir bilgi bulunamamıştır.
+
Kullanımı çok yaygın olmayan çitlembiğin olumsuz sağlık etkilerine dair literatürde herhangi bir bilgi bulunamamıştır.
  
 
== Çitlembiğin Besin Değeri==
 
== Çitlembiğin Besin Değeri==

17.27, 22 Mayıs 2019 tarihindeki hâli

Çitlembik.jpg

Çitlembik kendirgiller familyasından kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde doğal yayılışa sahip kışın yapraklarını döken çalı ya da ağaç formunda bir bitki ve bu bitkinin yenilebilir sert çekirdekli meyveleridir. Cannis cinsine ait çitlembik bitkisinin dört farklı türü ülkemizde kendiliğinden yetişir ya da park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Nohut büyüklüğündeki çitlembik meyvesi buruk bir tada sahiptir. Çitlembik ağacının meyvesi, yaprakları, sakızı ve tohumu geleneksel tıpta farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Halk arasında çitlembik ürünleri ağrı kesici ve yaraların iyileşmesini hızlandırıcı ve öksürük kesici olarak kullanılır. Ayrıca yapılan çalışmalar antioksidan özelliğe sahip bileşikler içeren çitlembik ağacı yapraklarının yaşlanma etkilerini azaltabileceğini ortaya çıkarmıştır.

Çitlembik Hakkında Bilgiler

Çitlembik İsminin Anlamı ve Kaynağı: Türkçe kökene sahip bir kelime olan çitlembik çıtlamık sözcüğünden evrilmiştir. Çıtlamık ise çıtla fiiline -mık son eki ile ilave edilerek türetilmiştir.

Çitlembiğin Diğer İsimleri: Çitlembik ağaç ve meyvesinin yöreye bağlı olarak kullanılan çok sayıda farklı ismi vardır. Bu isimlerden bazıları çıtlak, çitemik, çitlenbik, dadağan, dağdağan, dardağan, davılga, davin, doğdoğan, ve gıngırezdir.[1]

Çitlembiğin Latince (bilimsel) İsmi: Celtis

Çitlembiğin İngilizcesi: Hackberry

Çitlembiğin Dünyada Yetiştiği Yerler: Çitlembik dünyada ılıman iklime sahip çok geniş bir coğrafyada yetişir. Avrupa, Asya, Afrika, Kuzey ve Güney Amerika ülkelerinde farklı çitlembik türleri bulunur.

Çitlembiğin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde türüne bağlı olmakla birlikte çitlembikler başta Akdeniz Bölgesi olmak üzere her bölgede yetişir.

Çitlembiğin Türleri: Çitlembiğin tabiatta kendiliğinden yetişen ya da süs bitkisi olarak yetiştirilen 60-70 civarında türü vardır. Ülkemiz coğrafyasında yetişenler adi çitlembik (Celtis australis), doğu çitlembiği (Celtis tournefortii), parlak yapraklı çitlembik (Celtis glabrata) ve Kafkas çitlembiği (Celtis caucasica) olarak bilinir.

Çitlembiğin Mevsimi: Ülkemizde çitlembiklerin meyveleri sonbahar aylarında olgunlaşır ve yöresel olarak toplanarak değerlendirilir.

Çitlembik Helal midir: Çitlembiğin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Çitlembik Hakkında Ayet ve Hadisler:

Çitlembiğin Faydaları

  • Çitlembik ağacının meyve, yaprak ve sakızı halk hekimliğinde farklı sağlık faydaları için kullanılmaktadır. E vitamini ile potasyum ve fosfor gibi çeşitli mineraller bakımından zengin çitlembik meyvesi halk arasında ağrı kesici, idrar söktürücü ve yaraları iyileştirici etkisi için kullanılmaktadır. Çitlembik ağacının sakızının balla karıştırılması ile elde edilen macun ya da yapraklarının suda kaynatılması ile hazırlanan içecek öksürük kesici olarak değerlendirilmektedir.
  • Literatürdeantioksidan özellikli çeşitli bileşikler içeren bazı çitlembik ağacı (adi çitlembik ve kuzey çitlembiği) yapraklarının kullanımının yaşlanma etkilerini azaltabileceği belirtilmektedir.[2]
  • Yapılan çalışmalarda antioksidan etkiye sahip adi çitlembik meyvesinin karaciğer fonksiyonlarına faydalı olduğu belirlenmiştir.[3]

Çitlembiğin Zararları ve Çitlembiğin Yan Etkisi

Kullanımı çok yaygın olmayan çitlembiğin olumsuz sağlık etkilerine dair literatürde herhangi bir bilgi bulunamamıştır.

Çitlembiğin Besin Değeri

100 gram çitlembik meyvesinin (mesocarp) içindekiler[4]:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 186 kcal
Karbonhidrat 53,4 gr
Yağ 0 gr
Protein 3,40 gr
Diyet Lifi 10,2 gr
Vitamin E
Mineral Potasyum, kalsiyum, fosfor

Çitlembik Nasıl Kullanılır

Çitlembiğin kullanımı: Çitlembik meyvesi genellike başta kuşlar olmak üzere hayvanlar tarafından tüketilmektedir. Halk hekimliğinde çitlembik ağacının yaprağı, meyvesi ve kabuğu çeşitli sağlık faydaları ile kullanılmaktadır. Ayrıca çitlembik meyvesinin tohumlarının kurutulup öğütüldükten sonra süt içinde kaynatılmasıyla Türk Kahvesine benzer buruk tada sahip bir içecek elde edilmektedir. Hakkari ve çevresinde sevilerek tüketilen bu içecek Dağdağan kahvesi olarak isimlendirilmektedir. Halk arasında dağdağan kahvesi özellikle öksürük başta olmak solunum yolu rahatsızlıklarına karşı kullanılır.

Çitlembik Nasıl Pişirilir

Çitlembik Yemekleri

Çitlembik Resimleri

Çitlembik-ağacı.jpg Çitlembik2.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Çitlembik

Kaynakça

  1. A. Ikinci, ve ark. Çitlembik Bitkisinin Kimyasal Bileşimi ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der 8(3): 21-30, 2018.
  2. T. El-Alfy, A New Flavonoid C-Glycoside from Celtis australis L. and Celtis occidentalis L. Leaves and Potential Antioxidant and Cytotoxic Activities. Scientia pharmaceutica. 79: 963-975, 2011.
  3. M. Shokrzadeh, et al. Antioxidant and protective effect of hydroalcoholic extract of Celtis australis L. on CCl4 induced hepatotoxicity, Pharmaceutical and Biomedical Research, 4(3): 26-31, 2018.
  4. A. Ota et al. Nutritional, antioxidative, and antimicrobial analysis of the Mediterranean hackberry (Celtis australis L.), Food Science & Nutrition, 5(1):160–170.