Çay sayfasının kaynağını görüntüle

[[Kategori:İşlenmiş Gıda]]
[[Dosya:Cay1.jpg|left|thumb|300px]]
'''Çay''' çay bitkisinin (''Camellia sinensis'') işlem görmüş yaprak ve tomurcuklarının kaynatılmış suda bekletilerek demlenmesi ile elde edilen aromatik sıcak içecektir. Çaygiller familyasına ait olan çay bitkisinin anavatanının Hindistan’ın Çin'e komşu bölgesi Assam olduğu buradan Çin’e taşınarak kültüre alındığı bilinmektedir. Küçük çalımsı bir ağaç olan çay bitkisinin ticari yetiştiriciliğinde küçük yapraklı Çin bitkisi (''Camellia sinensis sinensis'') ve büyük yapraklı Assam bitkisi (''Camellia sinensis assamica'') olmak üzere iki çeşidi öne çıkmaktadır. İşlenmesi sırasında fermentasyon uygulanmasına bağlı olarak farklı çay çeşitleri elde edilmektedir. Dünyada sudan sonra en fazla tüketilen içecek olan çay ülkemizde ve çeşitli kültürlerde sosyal toplantıların vazgeçilmez içeceğidir. Ülkemizde çay denildiğinde fermentasyon işlemi kullanılarak üretilen siyah çay akla gelmekle birlikte son yıllarda yeşil çayın da popülaritesi artmıştır. Yeşil ya da siyah olsun çay antioksidanlar bakımından zengin bir içecektir ve yapılan çalışmalar çay tüketiminin sağlığa olumlu etkileri olduğunu ortaya çıkarmıştır. Gözleme dayalı ve klinik araştırmaların sonucunda çay tüketiminin kalp hastalıkları ve çeşitli kanser türlerinin riskini azaltıcı etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

==Çay Hakkında Bilgiler==

'''Çay İsminin Anlamı ve Kaynağı:''' Çay kelimesi Çince kökenli '''''ça' ''''' kelimesinden alıntılanarak dilimize geçmiştir.<ref>https://www.etimolojiturkce.com/kelime/çay1</ref>

'''Çayın Diğer İsimleri:''' Siyah çay

'''Çayın İngilizcesi:''' Tea

'''Çayın Dünyada Üretildiği Yerler:''' Çay bitkisi tropik ya da bol yağış alan ve sıcak bölgelerde yetiştirilmektedir. Dünyada en fazla çay üretimi Çin, Hindistan, Kenya, Sri Lanka ve Türkiye’de yapılmaktadır. Çin ve Hindistan dünya toplam çay üretiminin %60’dan fazlasını karşılamaktadır.

'''Çayın Türkiye'de Üretildiği Yerler:''' Ülkemizde çay ziraatı Rize, Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu’da yapılmaktadır. Çay ziraatının ülkemizde başladığı il olan Rize toplam çay alanlarının %65’den fazlasına sahiptir. Karadeniz Bölgesinin en temel ürünlerinden olan çay 200.000’den fazla üreticinin geçim kaynağıdır. Toplanan yaş çay yaprakları 46 tanesi Kamu İktisadi Kuruluşu olan Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı olmak üzere toplam 274 tane çay fabrikasında işlenmektedir. Ülkemizin kurulu çay işleme kapasitesi günlük 19100 tondur. <ref>2017 yılı Çay Sektörü Raporu, ÇAYKUR</ref>

'''Çay Çeşitleri:''' Ticari çay yetiştiriciliği bakımından küçük yapraklı Çin çayı ve büyük yapraklı Assam çayı olmak üzere iki varyete önemlidir. Ülkemizde yetiştirilen çay bitkileri Çin-Assam melezi olup Mayıs, Temmuz, Eylül/Ekim aylarında olmak üzere üç sürgün döneminde hasat edilir. 
Üretim yöntemine göre farklı özellik ve lezzette üç temel çeşit çay elde edilir. Çay yaprakları tam fermentesyona uğratıldığında siyah çay, kısmi fermentasyon uygulandığında oolong çayı ve fermentasyon işlemi uygulanmazsa yeşil çay elde edilir. Bunlar dışında çay yapraklarına farklı işlemler uygulanarak beyaz çay, sarı çay ve puer çayı gibi değişik çeşitler üretilmektedir. <ref>https://www.teasource.com/pages/types-of-tea</ref> 

'''Çay Helal midir:''' Çayın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur. 

'''Çay Hakkında Ayet ve Hadisler:'''

==Çayın Faydaları==

* Çay tüketiminin sağlık faydaları hakkında yapılan klinik araştırmalar çok belirgin sonuçlara ulaşamamıştır. Bununla birlikte yapılan çalışmalar çayın sağlığa faydalı bazı etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Tüketim bakımından öne çıkan siyah ve yeşil çaylar antioksidan bileşikler bakımından zengin içeceklerdir. Çay gibi antioksidan içeriği yüksek ürünlerin tüketilmesi kalp hastalıkları ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır. 
* Gözleme dayalı çalışmalar düzenli çay tüketen insanlarda felç riskinin daha az olduğunu ortaya çıkarmıştır. 
* Çayda bulunan kafein ve teanin isimli bileşikler odaklanmayı iyileştirici etkiye sahiptir.
* Düzenli çay tüketiminin özellikle kadınlarda damar sertliğini önleyici etkisi bulunmaktadır. 
* Yeşil çay tüketiminin diş sağlığına olumlu katkıları vardır. Günde en az bir fincan yeşil çay içmek diş yüzeyinin pH’sını düşürerek dişlerde bulunan zararlı bakterilerin gelişimini  engeller ve bu sayede diş kaybı önlenir.

==Çayın Zararları ve Çayın Yan Etkisi==

* Günde beş bardağa kadar siyah çay tüketimi genellikle güvenli kabul edilir. Beş bardaktan fazla çay tüketilmesi durumunda kafeinden kaynaklanan çeşitli yan etkiler ortaya çıkabilir. Aşırı kafein tüketimine bağlı olarak sinirlilik, uykusuzluk, başağrısı ve kulak çınlaması gibi semptomlar görülebilir. 
* Kaygı problemleri olanların aşırı miktarda çay tüketmesi rahatsızlıklarını arttırabilir.
* Aşırı çay tüketimine bağlı olarak alınan fazla miktardaki kafein var olan ishal problemini arttırabilir.
* Fazla çay tüketimi mesanenin aktivitesini arttırarak sık idrara çıkma ihtiyacına yol açar. O yüzden özellikle mesane aktivitesi hali hazırda yüksek insanların çay tüketimini sınırlı tutması tavsiye olunur.

==Çayın Besin Değeri==
Siyah ya da yeşil çay protein, yağ, karbohidrat, vitamin ve mineral gibi besin bileşenlerini içermediği gibi neredeyse kalorisizdir. 100 ml çay bir kaloriden daha az enerji sağlar. 

==Çay Nasıl Yapılır==

Çayın üretimi: Çay hasadında yeni açan tomurcuk ile onun altındaki iki yaprak koparılır. Siyah çay üretiminde fabrikaya getirilen çay yaprakları öncelikle yabancı maddelerden arındırılır ve soldurma aşamasına geçilir. Bu aşamada çay yapraklarının su oranı azaltılır. Daha sonraki kıvırma işleminde soldurulmuş çay yaprakları küçük parçalara ayrılır, ezilir ve bükülür. Bu sayede hücre öz suyu dışarı çıkarak yaprakların yüzeyine yayılır. Kıvırma aşamasından sonra yapraklar fermentasyon işlemine (enzimatik oksidasyon) tabi tutulur. Fermentasyon sırasında hücre özsuyundaki maddeler oksidaz enzimi etkisiyle değişime uğrayarak çayda istenen burukluk, parlaklık, aroma ve renk özellikleri oluşur. Daha sonra enzimatik oksidasyonu durdurup çayı paketlenebilir duruma getiren kurutma işlemi yapılır. Kurutma sırasında son ürün nem oranı %2-4 olacak şekilde çaya ısıl işlem uygulanır. Daha sonra elek sistemleri sayesinde tasniflenen çay ambalajlanarak satışa hazır hale getirilir.<ref>https://www.foodelphi.com/cay-teknolojisi-ders-notu/</ref>

==Çay Yemekleri==

==Çay Resimleri==

[[Dosya:Cay-bitki.jpg|300px]]
[[Dosya:Cay-dem.jpg|300px]]

==İlgili Maddeler==

==Halisinden.com'da Çay==

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı ''Çay'' ürünleri için lütfen tıklayın: <div style="color:Red;">'''[https://www.halisinden.com/Arama?1&kelime=Çay Halisinden.com'da Çay ürünleri]'''</div>

==Kaynakça==