Sukraloz (E955)

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Sukraloz.png

Sukraloz ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E955 gıda sanayinde tatlandırıcı ve şeker ikame maddesi olarak kullanılan sentetik bir gıda katkı maddesidir. 1976’da tesadüf eseri keşfedilen sukraloz ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından 1998 ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından 2004 yılında kullanımına izin verilmiş yeni nesil bir tatlandırıcıdır. Kalorisiz bir tatlandırıcı olan sukraloz şekerden yaklaşık 600 kat daha tatlıdır. Sukraloz sofra şekeri sakkaroz molekülünün kimyasal modifikasyonu ile elde edilir. Yüksek sıcaklıklarda ve geniş pH aralığında kararlı bir bileşik olması nedeniyle sukraloz özellikle diyabetliler için üretilen ve diyet gıdalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Gıda katkı maddesi olarak maksimum kullanım miktarları Türk Gıda Kodeksi tarafından ürün bazında sınırlandırılan sukralozun insan sağlığına olumsuz etki yapmadan günlük alım miktarı (ADI) 5 mg/kg vücut ağırlığı olarak belirlenmiştir.

Sukraloz Hakkında Bilgiler

Sukralozun Diğer İsimleri: Triklorosukroz

Sukralozun Avrupa Birliği Kodu: E955

Sukralozun Kimyasal Formülü: C12H19Cl3O8

Sukralozun İngilizcesi: Sucralose

Canlılarda Sukraloz

Canlıların yapısında doğal olarak bulunmayan sukraloz sofra şekerinin klorinasyonu ile elde edilen sentetik bir bileşiktir. Gıdalarla beraber vücuda alındığında metabolize edilemeyen sukralozun büyük çoğunluğu herhangi bir değişikliğe uğramadan dışkı ile atılır. Vücutta sukralozun küçük bir kısmı herhangi bir toksik etki oluşturmadan parçalanır ve parçalanma ürünleri kandan böbrekler tarafından süzülerek idrar ile atılır.[1]

Sukralozun Kullanım Amacı

Sukraloz pek çok çeşit gıda ve içecek formülasyonuna kalori sağlamayan tatlandırıcı olarak ilave edilir. Sukraloz gıdalarda diğer sentetik ya da doğal tatlandırıcılarla kombine şekilde kullanılabilmektedir.

Sukraloz Helal midir

Sukralozun kullanılmasında dini açıdan bir sakınca yoktur.

Sukralozun Sağlığa Etkileri

  • Sukraloz şekerden yaklaşık 600 kat tatlı olması nedeniyle ürün formülasyonlarında çok düşük miktarlarda kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda gıdalarda izin verildiği miktarlarda kullanılan sukralozun herhangi bir olumsuz sağlık etkisine yol açmadığı belirlenmiştir. Ayrıca hayvanlarla yapılan denemelerde sukralozun ADI değerinin (5 mg/kg vücut ağırlığı) çok üstündeki miktarların dahi güvenli olduğu tespit edilmiştir.[2]
  • Diğer tüm sentetik tatlandırıcılarda olduğu gibi sukraloz için de birbiriyle çelişen araştırma sonuçları bulunmaktadır.
    • Araştırmacıların bir kısmı sukralozun kan şeker seviyesine etkisi olmadığını vurgularken; bazı araştırmacılar özellikle ilk defa sukraloz kullananlarda kan şeker seviyesinin etkileneceği belirtmektedir.
    • Şekeri (sakkaroz ya da mısır şurubu) ikame ettiği için Sukraloz kullanıldığı gıdanın daha düşük kaloriye sahip olmasını sağlar. Buna bağlı olarak teorik olarak sukraloz içeren gıda tüketiminin kilo kontrolüne yardımcı olacağı düşünülür. Ancak bazı araştırmacılar suni tatlandırıcıların şekerin beyinde yaptığı tatmin hissini sağlamadığını ve daha fazla kalori alımına yol açtığını iddia etmektedir. Nitekim büyük ölçekli araştırmalarda sukraloz gibi sentetik tatlandırıcı tüketimi ile kilo artışı arasında pozitif bir korelasyon olduğu bulunmuştur.
    • Sukraloz bağırsakta bulunan mikroorganizmalar tarafından metabolize edilemez ve genellikle herhangi bir değişikliğe uğramadan dışkı ile atılır. Diğer taraftan hayvanlarla yapılan çalışmada sukralozun yüksek miktarlarda alımının bağırsak mikroflorasını olumsuz etkilediği bulunmuştur.
    • Sukraloz ile yapılan ilk çalışmalar bileşiğin yüksek sıcaklıklarda kararlı olduğu ve fırınlama ve pişirme işlemlerinde parçalanarak zararlı metabolitlerin oluşmadığını belirtilmektedir. Ancak son yıllarda yayınlanan bazı araştırma sonuçları sukralozun yüksek sıcaklıkta parçalanarak diğer gıda bileşenleri ile etkileşime girebildiğini ve bunun neticesinde kloropropanol gibi olumsuz sağlık etkilerine sahip bileşiklerin oluşabildiğini göstermektedir.[3]

Sukraloz Nasıl Üretilir

Sukralozun üretimi: Sukraloz doğal şeker (sakkaroz) kullanılarak çok aşamalı kimyasal sentez ile üretilmektedir. Sakkaroz molekülünde bulunan üç tane hidrojen-oksijen (OH) grubu seçici bir şekilde klor atomları tarafından ikame edildiğinde sukraloz oluşur.

İlgili Maddeler

Kaynakça

  1. S. Chattopadhyay, et al. Artificial sweeteners - a review. Journal of Food Science and Technology, 51(4): 611-621, 2014
  2. V. Le. Grotz and I. C. Munro. An overview of the safety of sucralose. Regulatory Toxicology and Pharmacology 55: 1–5, 2009.
  3. A. Rahn, V. A.Yaylayan. Thermal degradation of sucralose and its potential in generating chloropropanols in the presence of glycerol. Food Chemistry, 118(1): 56-61, 2010.