Sorgum

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Sorgum.jpg

Sorgum (Sorghum bicolor) buğdaygiller familyasından otsu bir bitki ve bu bitkinin insan gıdası, hayvan yemi ya da biyoetanol üretiminde kullanılan nişastalı tohumlardır. Sıcak ve kurak iklime sahip bölgelerde yetişebilen sorgumun anavatanı Afrika’dır. Genellikle tek yıllık bir bitki olan sorgumun tahıl olarak kullanılan tohumları yuvarlak ya da oval şekilli, 2-4 mm çapında ve beyazdan kırmızı ve kahverengine kadar farklı renklerdedir. Afrika ve Asya’da milyonlarca insanın temel gıdası olan sorgumun son 50 yılda yetiştiriciliği ciddi oranda artış göstermiştir. B vitaminleri, diyet lifleri, çeşitli fenolik bileşikler ve bazı mineraller bakımından zengin bir kaynak olan sorgum sindirim sistemi ve kemik sağlığına faydalıdır ve tokluk sağlayarak kilo korunumuna yardımcı olur.

Sorgum Hakkında Bilgiler

Sorgum İsminin Anlamı ve Kaynağı: Sorgum kelimesi dilimize bitkinin Latince ismi sorghum’dan geçmiştir.

Sorgumun Diğer İsimleri:

Sorgumun Latince (bilimsel) İsmi: Sorghum bicolor

Sorgumun İngilizcesi: Sorghum

Sorgumun Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyada en fazla sorgum üreten ülkeler Nijerya, Hindistan, Meksika ve ABD’dir.

Sorgumun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde sorgum yeterince tanınmayan bir tahıldır ve yetiştiriciliği çok sınırlı ekim alanlarında yapılmaktadır. Genellikle hayvan yemi olarak yetiştirilen sorgumun üretimi diğer tahıllar yanında ihmal edilecek seviyededir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre yıllık 100-400 ton sorgum üretilmektedir ve bu miktar son yıllarda bir kaç tona kadar gerilemiştir.[1] Son yıllarda GAP ve Çukurova Bölgelerinde sorgum yetiştiriciliğine yönelik araştırmalar yapılmaktadır.

Sorgumun Çeşitleri: Dünyada yetiştirilen sorgumlar dane, yem, biyoyakıt ve tatlı sorgum çeşitleri olmak üzere dört sınıftır. Çeşitli renk ve şekil özelliklerine sahip dane sorgumlar genellikle gıda olarak değerlendirilir. Yem amaçlı yetiştirilen sorgumlardan saman ve silaj elde edilir. Son yıllarda geliştirilen bazı sorgum hibritleri biyoyakıt üretmek üzere yetiştirilmektedir. Tatlı sorgum bitkisinin saplarından tatlı şurup elde edilir. [2] Dünyada değişik renk ve şekil özelliklerine sahip 300 civarında farklı sorgum genotipinin bulunduğu tahmin edilmektedir.

Sorgumun Mevsimi: Ülkemizde genellikle Nisan-Mayıs aylarında ekilen sorgum yaklaşık 180 günde hasat olgunluğuna gelerek Ekim-Kasım aylarında toplanır.

Sorgum Helal midir: Sorgumun tahıl olarak tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur. Ancak sorgumdan elde edilen alkollü içeceklerin içilmesi haramdır.

Sorgum Hakkında Ayet ve Hadisler:

Sorgumun Faydaları

  • Sorgum karbohidrat, diyet lifleri, B1, B3, B6 vitaminleri, fosfor ve magnezyum mineralleri ile çeşitli fenolik bileşiklerin iyi bir kaynağıdır.
  • Diyet lifi içerği yüksek bir tahıl olan sorgum doygunluk sağlayarak kilo kontrolüne destek olur ve sindirim sistemi rahatsızlıklarını engeller.
  • Magnezyum vücutta kalsiyum seviyesinin düzenlenmesinde ve etkili bir mineraldir ve sorgum gibi magnezyumca zengin gıdaların tüketimi kemik sağlığını destekler.
  • Sorgumun dış kısmını oluşturan perikarp antioksidan etkili fenolik bileşikler içermektedir. Özellikle kahverengi ve esmer renkli sorgumlar antosiyanin adı verilen fenolik bileşikler bakımından zengindir. Sorgum antioksidanları serbest radikallerin zararlarını ve enflamasyonu azaltıcı etkilere sahiptir.
  • Sorgumda bulunan bazı bileşikler tümör oluşumunu engelleyici etkiye sahiptir. Yapılan araştırmalarda esmer renkli sorgumlarda bulunan deoksi antosiyaninlerin kanserli hücrelerin çoğalmasını engellediği belirlenmiştir.

Sorgumun Zararları ve Sorgumun Yan Etkisi

  • Sorgum gıda miktarında tüketildiğinde genellikle kayda değer herhangi bir yan etkiye yol açmaz. Diğer taraftan çok nadir görülmekle birlikte bazı hassas insanlarda sorgum ürünlerinin tüketimi hafif alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • Sorgumun bileşiminde bulunan fitik asit vücutta çeşitli minerallerin emilimini olumsuz etkileyebilir. Özellikle küçük çocuklarda uzun süreli ve fazla miktarda sorgum tüketimi vücutta çinko mineralini eknsikliğine yol açabilir.
  • Sorgumun sindirilebilirliği buğday, mısır ve pirinç ile kıyaslandığında daha düşüktür. Ayrıca sorgumda bulunan proteinler elzem amino asitlerden lizin bakımından fakirdir.[3]

Sorgumun Besin Değeri

100 gram Sorgum içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 329 kcal
Karbonhidrat 72,09 gr
Yağ 3,46 gr
Protein 10,62 gr
Diyet Lifi 6,70 gr
Vitamin B1, B3, B6
Mineral Fosfor, Magnezyum

Sorgum Nasıl Kullanılır

Sorgumun kullanımı: Sorgum ülkemizde pek fazla bilinen ve tüketilen bir tahıl değildir. Bazı Afrika ve Asya ülkelerinde yaşayan insanların temel gıda maddesi olan sorgum pirinç gibi pişirilerek tüketilir ya da öğütülerek elde edilen unu fırıncılık ürünlerinin eldesinde kullanılır. Bazı ülkelerde sorgum lavaş benzeri ekmeklerin üretilmesinde ya da çeşitli geleneksel yemeklerin hazırlanmasında kullanılır. Sorgum daneleri mısır gibi patlatılarak atıştırmalık olarak yenilebilmektedir. Ayrıca sorgum bitkisinin sap kısmından şekerli şurup elde edilebilmektedir. Son yıllarda bazı hibrit sorgum çeşitleri biyoyakıt üretiminde değerlendirilmektedir. Sorgum hayvancılıkta en yaygın kullanılan yem bitkilerinden biridir. Sorgum daneleri ya da samanı yem olarak çiftlik hayvanlarının beslenmesinde doğrudan kullanıldığı gibi silaj üretiminde de değerlendirilir.

Sorgum Nasıl Pişirilir

Sorgum Yemekleri

Sorgum Resimleri

Sorgum-bitkisi.jpg Sorgum2.jpg Sorgum3.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Sorgum

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Sorgum ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Sorgum ürünleri

Kaynakça

  1. http://www.millermagazine.com/dunya-sorgum-ve-dari-pazari-4/.html
  2. http://kansasfarmfoodconnection.org/blog/2018/01/12/what-are-the-different-types-of-sorghum
  3. I. Proietti, et al. Exploiting Nutritional Value of Staple Foods in the World’sSemi-Arid Areas: Risks, Benefits, Challenges and Opportunities of Sorghum, Healthcare, 3: 172-193, 2015.