Kivi
Kivi kivigiller familyasından, anavatanı Çin olan asma benzeri bir bitki ve bu bitkinin ekşimtrak tada sahip meyvesidir. Yüzyıllardır Çin’de kendiliğinden yetişmesine rağmen kivinin ticari yetiştiriciliği 1940’lardan sonra Yeni Zelanda’da başlamıştır. Actinidia sınıfından çeşitli türleri bulunan kivi bitkisi kışın yapraklarını döker ve sarılıcı asma gövdesine sahiptir. Gövdesi kendi ağırlığını taşıyamadığı için kivi bitkisi hereklerle desteklenir. Kivi bitkisinin farklı türleri ve varyetelerinin farklı büyüklük ve özelliklerde meyveleri vardır. Dünyada en yaygın yetiştirilen kivi türü olan Actinidia delicosa 'nın meyveleri iri yumurta büyüklüğünde oval şekilli olup dış kabuğu donuk kahverengi ve hafif tüylüdür. Parlak yeşil renkli meyve eti yumuşak dokuludur ve içinde yenilebilir küçük siyah çekirdekler bulunur. C vitamini bakımından çok zengin bir meyve olan kivi bağışıklık sistemini güçlendirir ve sindirime yardımcı olur.
İçindekiler
Kivi Hakkında Bilgiler
Kivi İsminin Anlamı ve Kaynağı: İngilizce’de "Actinidia deliciosa bitkisinin meyvesi" anlamına gelen kiwi kelimesi dilimize kivi olarak geçmiştir.
Kivinin Diğer İsimleri: Çin Bektaşi Üzümü
Kivinin Latince (bilimsel) İsmi: Actinidia
Kivinin İngilizcesi: Kiwi, kiwifruit
Kivinin Dünyada Yetiştiği Yerler: Ilıman iklim bitkisi olan kivi kışları ılık, yazları sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde yetiştirilir. Dünyanın en büyük kivi üretici ülkesi Çin'dir. Toplam üretimin yarısından fazlasının gerçekleştiği Çin'den sonra en fazla kivi üreten ülkeler İtalya ve Yeni Zelanda’dır.[1]
Kivinin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde kivi en fazla Marmara Bölgesi ile Karadeniz sahil şeridinde yetiştirilmektedir. Ayrıca Ege ve Akdeniz Bölgelerinde denizden 200–500 metre yüksekteki nemli yerlerde kivi üretilmektedir. İl bazında en fazla kivi üretimi Yalova, Rize ve Ordu’da yapılmaktadır.[2]
Kivi Türleri: Dünyada yaklaşık 60 civarında türü olduğu tahmin edilen Actinidia sınıfı bitkiler içinde meyvesi için en fazla yetiştiriciliği yapılan kivi türü A.delicosa‘dır. Ayrıca A. chinensis (altın kivi), A. arguta (Sibirya kivisi) ve A. polygama (Gümüş asma kivisi) ticari yetiştiriciliği yapılan diğer türlerdir. A.delicosa ‘nın Hayward, Blake ve Saanichton 12 olarak isimlendirilen çeşitlerinden elde edilen meyveler ülkemizde ve dünyada pazar ve market tezgahlarında en fazla bulunan kivilerdir. Ülkemizde kivi tarımı son yıllarda başlamış olsa da yapılan seleksiyon çalışmaları ile geliştirilerek İlkaltın ismi ile tescil ettirilen yerli kivi çeşidi bulunmaktadır. Ülkemizde yaygın yetiştiriciliği yapılan Hayward kivisinden daha erken hasat olgunluğuna gelen ve verimi daha yüksek İlkaltın çeşidi sarı meyve etine sahiptir.
Kivinin Mevsimi: Kış meyvesi olan kivi ülkemizde genellikle Kasım ve Aralık aylarında hasat edilerek pazara sunulmaktadır. Soğuk hava depolarında 6 aya kadar muhafaza edilebilen kivi yılın büyük kısmında pazar tezgahlarında ve market raflarında bulunabilir.[3] Diğer taraftan Akdeniz Bölgesinde erkenci çeşitler Ağustos ayının sonuna doğru turfanda hasat edilir.
Kivi Helal midir: Kivinin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.
Kivi Hakkında Ayet ve Hadisler:
Kivinin Faydaları
- Kivi C vitamini bakımından çok zengin bir meyvedir. İri boy yaklaşık 100 gram ağırlığında bir kivinin tüketimi günlük C vitamini ihtiyacımızın tamamını karşılar. Kivi gibi C vitaminince zengin gıdaların tüketilmesi vücut bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı direnci arttırır.
- Kivinin bileşiminde bulunan çeşitli antioksidan bileşikler ve C vitamini vücutta serbest radikallerin yol açtığı oksidatif stresin zararlarını minimize ederek kronik hastalık riskini azaltır. Yapılan çalışmalarda kivideki antioksidan özellikli lutein ve zaeksantin bileşiklerinin göz sağlığını destekleyerek maküler dejenerasyon riskini düşürdüğü belirlenmiştir.
- Kivi düşük kalorili olmasına rağmen kayda değer miktarda diyet lifi ve proteolitik enzimler içerdiği için sindirime yardımcı olan bir meyvedir. Bir kivi yaklaşık 50-60 kcal enerji sağlarken 2-3 gram diyet lifinin alınmasını sağlar. Bu özellikleriyle kivi kilo korunmasına destek olur.
- Mevsiminde düzenli kivi tüketimi hafif tansiyonlu insanlarda sistolik tansiyonu düşürücü etki gösterir.
Kivinin Zararları ve Kivinin Yan Etkisi
- Kivi hassas bünyeye sahip insanlarda yutma zorluğu, kusma ve döküntüler şeklinde ortaya çıkan alerjik reaksiyonlara yol açabilir. İncir, fındık, gibi gıdalarla lateks gibi maddelere alerjisi olanların muhtemel kivi alerjisine karşı dikkatli olması gerekmektedir.
- Aşırı kivi tüketimi kanın pıhtılaşmasını yavaşlattığı için kanama bozukluğu rahatsızlığı olanların kivi tüketiminde aşırıya kaçmaması gerekir. Ayrıca planlı ameliyatlardan bir süre önce kivi tüketimine son verilmesi tavsiye edilir.
Kivi Besin Değeri
100 gram kivinin içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 61 kcal |
| Karbonhidrat | 14,66 gr |
| Yağ | 0,52 gr |
| Protein | 1,14 gr |
| Diyet Lifi | 3,00 gr |
| Vitamin | C, K |
| Mineral | Az miktarda |
Kivi Nasıl Kullanılır
Kivinin kullanımı: Kivinin en yaygın kullanım şekli sofralık meyve olarak doğrudan tüketilmesidir. İlave olarak kivi evlerde reçel, marmelat ve meyve suyu yapımında; çeşitli pasta ve keklerin hazırlanmasında kulllanılır. Gıda sanayinde kiviler yarım, çeyrek, dilim ya da lokma boyutunda dondurularak dört mevsim pastacılık sektörünün kullanımına sunulur.
Kivi Nasıl Pişirilir
Kivi Yemekleri
Kivi Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Kivi
Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Kivi ürünleri için lütfen tıklayın:
Kaynakça
- ↑ https://www.worldatlas.com/articles/top-kiwi-fruit-producing-countries-in-the-world.html
- ↑ A. S. Uzundumlu ve ark., Ki̇vi̇ Yeti̇şti̇ri̇ci̇li̇ği̇nde Karşilaşilan Temel Sorunlarin Faktör Ve Probi̇t Anali̇zleri̇ İle Beli̇rlenmesi̇: Ri̇ze İli̇ Örneği̇, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, :2/71-92, 2018.
- ↑ Anonim, Kivi Yetiştiriciliği, Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, www.adana.tarimorman.gov.tr
