Kinoa
Kinoa (Chenopodium quinoa) ıspanakgiller familyasından anavatanı Güney Amerika kıtası olan tek yıllık çiçekli bir bitki ve bu bitkinin tahıla benzeyen ve gıda olarak kullanılan tohumlarıdır. Güney Amerika’daki eski medeniyetlerin başlıca yiyeceklerinden olan kinoanın tüm dünyada yetiştiriciliği ve tüketimi son yıllarda artmaktadır. Uzun boylu otsu bir bitki olan kinoa salkım oluşturan çiçeklerinde kümeler halinde oluşan tohumları için yetiştirilmektedir. Çeşidine bağlı olarak farklı renklere sahip kinoa tohumları yaklaşık 2-3 mm çapında ve yuvarlağımsı şekillidir. Kinoa tohumunun dış kısmı saponin içeren acımsı bir tabaka ile kaplıdır ve ticari olarak satışa sunulan kinoaların büyük çoğunluğu öncesinde işleme tabi tutularak bu ince kabuk uzaklaştırılır. Diyet lifleri, antioksidan bileşikler, protein, çeşitli vitamin ve mineraller bakımından zengin olan kinoa çok besleyici bir gıdadır. Uzun süre tok tutucu özelliği ile kilo kontrolü için hazırlanan diyet listelerinde yaygın kullanılan gıdalardan olan kinoa kalp hastalıkları riskini azaltıcı ve kan şekerini düzenleyici etkilere sahiptir.
İçindekiler
Kinoa Hakkında Bilgiler
Kinoa İsminin Anlamı ve Kaynağı: Kinoa kelimesinin kökeni geçmişte Güney Amerika’nın And Dağlarında yaşayan İnkalıların konuştuğu dil olan Keçuva’ya (Quechua) dayanmaktadır. Dilimize İspanyolca quinoa kelimesinden değişerek kinoa olarak geçmiştir.
Kinoanın Diğer İsimleri: Kinova
Kinoanın Latince (bilimsel) İsmi: Chenopodium quinoa
Kinoanın İngilizcesi: Quinoa
Kinoanın Dünyada Yetiştiği Yerler: Serin-ılıman iklim bitkisi olan kinoa kıraç topraklar dahil her türlü toprağa uyum sağlayarak yetişebilmektedir. Kinoanın dünyada en fazla üretildiği ülkeler Peru, Bolivya, ve Ekvator’dur. Son yıllarda artan talebe bağlı olarak Güney Amerika haricinde de ticari kinoa üretiminde önemli artışlar meydana gelmiştir. Hali hazırda Fransa, Hollanda ve İngiltere gibi çeşitli Avrupa ülkeleri ile ABD ve Kenya’nın da dahil olduğu 70 civarında ülkede kinoa tarımı yapılmaktadır.[1]
Kinoanın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Türkiye’de çok yeni tanınmaya başlayan kinoanın Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan Marmara Bölgesine kadar muhtelif yerlerde küçük çaplı ticari üretimleri yapılmaktadır.
Kinoanın Çeşitleri: Çok yüksek genetik çeşitliliğe sahip kinoa farklı iklim ve toprak özelliklerinde yetişebilmektedir. Dünyada yetiştiriciliği yapılan 6000’den fazla farklı kinoa varyetesi olduğu tahmin edilmektedir. Dünyada en yaygın yetiştiriciliği yapılan kinoalar renklerine göre beyaz, kırmızı ve siyah olmak üzere üç sınıfa ayrılır.
Kinoanın Mevsimi: Ülkemizde son yıllarda başlayan ticari kinoa yetiştiriciliğinde hasat iklim şartlarına bağlı olarak Ağustos ve Eylül aylarında yapılmaktadır.
Kinoa Helal midir: Kinoanın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur, ancak kinoa’dan elde edilen alkollü içeceklerin içilmesi haramdır.
Kinoa Hakkında Ayet ve Hadisler:
Kinoanın Faydaları
- Kinoa protein, diyet lifleri, manganez, fosfor, magnezyum gibi elementler ile B9, B6 ve B1 vitaminleri bakımından zengin; besleyici değeri çok yüksek bir gıdadır.
- İçerdiği diyet lifleri ile kinoa tüketimi kolesterol seviyesinin düzenlenmesine, kalın bağırsakta faydalı mikrofloranın gelişmesine ve kolon kanseri riskinin azaltılmasına yardımcı olur.
- Kinoa yenildiğinde suyu absorplayarak hacim oluşturur ve midede uzun süre kalarak tokluk sağlar. Bu nedenle kinoa kendisi düşük kalorili olmasa da kilo kontrolünde tercih edilen yiyeceklerden biridir.
- Protein bakımından iyi bir kaynak olan kinoanın bileşiminde elzem tüm aminoasitler bulunmaktadır. Hayvansal ürünlerden kaçınan vejeteryan ve vegan beslenen insanlar için kinoa önemli bir protein kaynağı yiyecektir. Ayrıca yapısında gluten proteini bulunmadığından kinoa çölyak hastaları tarafından da rahatlıkla tüketilebilir.[2]
- Kalp dostu bir gıda olan kinoa kardiyolojik hastalıkların riskini azaltmaktadır. Ayrıca kinoa kan şeker seviyesini düzenleyici etkisi ile diyabetliler için sağlıklı bir seçimdir.
- Kinoa içerdiği antioksidanlarla vücutta enflamasyonu azaltıcı etki gösterir.
Kinoanın Zararları ve Kinoanın Yan Etkisi
- Kinoanın dış kısmında bulunan Saponins isimli bileşik bazı insanlarda sindirim rahatsızlıklarına yol açabilir. Bu nedenle kinoa haşlanmadan ya da pişirilmeden önce suda bekletilerek saponin olabildiğince uzaklaştırılır.
- Diyet lifi bakımından zengin olduğundan aşırı kinoa tüketimi gaz ve şişkinlik yapabilir.
- Oksalik asit ya da oksalatlı bileşikleri içerdiğinden böbrek taşı problemi olanların kinoa tüketiminde dikkatli olması tavsiye edilir.
Kinoanın Besin Değeri
100 gr kinoa (çiğ) içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 368 kcal |
| Karbonhidrat | 64,20 gr |
| Yağ | 6,10 gr |
| Protein | 14,10 gr |
| Diyet Lifi | 7,00 gr |
| Vitamin | B9, B6, B1 |
| Mineral | Manganez, fosfor, magnezyum |
100 gr kinoa (pişmiş) içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 120 kcal |
| Karbonhidrat | 21,30 gr |
| Yağ | 1,92gr |
| Protein | 4,40 gr |
| Diyet Lifi | 2,80 gr |
| Vitamin | B9 |
| Mineral | Manganez, fosfor, magnezyum |
Kinoa Nasıl Kullanılır
Kinoanın kullanımı: Kinoa anavatanı olan Güney Amerika gibi ülkelerde temel gıda olarak tüketilmektedir. Ülkemizde yeni tanınmaya başlayan kinoa tane olarak pirinç gibi farklı yemeklerin hazırlanmasında ya da haşlandıktan sonra salatalarda kullanılmaktadır. Öğütülerek elde edilen kinoa unu ekmek ve makarna gibi yiyeceklerin üretiminde diğer tahıl unları ile karıştırılarak kullanılmaktadır.[3]
Kinoa Nasıl Pişirilir
Kinoa Yemekleri
Kinoa Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Kinoa
Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Kinoa ürünleri için lütfen tıklayın:
Kaynakça
- ↑ http://www.fao.org/quinoa/en/
- ↑ K. Gunnars, 11 Proven Health Benefits of Quinoa, Healthline Newsletters, https://www.healthline.com/nutrition/11-proven-benefits-of-quinoa
- ↑ M.K. Demir, M. Kılıç, Ki̇noa: Besi̇nsel ve Anti̇besi̇nsel Özelli̇kleri̇, Journal of Food and Health Science 2(3): 104-111 2016.
