Kekik

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
(Keklik Otu sayfasından yönlendirildi)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Kekik1.jpg

Kekik Ballıbagiller familyasından anavatanı Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika’yı kapsayan bölge olan küçük çalı şeklinde bitki ve bu bitkinin baharat olarak kullanılan aromatik yapraklarıdır. Yapısında timol ve karvakrol uçucu bileşenlerini içeren bitkiler genel olarak kekik olarak bilinir. Ülkemizde Origanum, Thymus, Satureja, Coridothymus ve Thymbra cinslerine ait bitki türleri halk arasında kekik diye isimlendirilmektedir. Ülkemizde kültüre alınarak ticari yetiştiriciliği en fazla yapılan kekik genellikle “İzmir kekiği” ya da “bilyeli kekik” olarak isimlendirilen Origanum onites ‘dir. Kekik evlerde ve gıda sanayinde baharat olarak kullanımının yanında tıp, kozmetik, eczacılık ve tarım alanında geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kekik yağı bilinen en etkili doğal mikrop öldürücülerdendir ve özellikle soğuk algınlığında boğaz ağrısının giderilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalar kekik yağının antibiyotiğe dirençli mikroorganizma türlerine karşı dahi etkili olduğunu ortaya koymuştur.

Kekik Hakkında Bilgiler

Kekik İsminin Anlamı ve Kaynağı: Kekik kelimesinin kaynağı hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte Farsça’da yabani zahter anlamındaki kakul (كاكل) ya da kakuti (كاكوت) kelimelerinden değişerek dilimize geçtiği tahmin edilmektedir.

Kekik Diğer İsimleri: Zahter, sater, oregano, keklik otu, mercanköşk, güvey otu, dağçayı

Kekiğin Latince (bilimsel) İsmi: Yüzlerce farklı türü olan kekiğin ticareti yapılan bazı türlerinin bilimsel isimleri aşağıda sıralanmıştır.

  • Thymus vulgaris
  • Thymus eigii
  • Origanum onites (bilyalı kekik, İzmir kekiği)
  • Origanum vulgare (İstanbul kekiği, kara kekik)
  • Origanum minutiflorum (Sütçüler kekiği)
  • Origanum majorana (Beyaz kekik, Alanya kekiği),
  • Origanum syriacum (dağ kekiği,)
  • Coridothymus capitatus (İspanyol kekiği),
  • Thymbra spicata
  • Thymbra sintenisii (sivri kekik)
  • Satureja cuneifolia
  • Satureja hortensis
  • Satureja montana
  • Satureja spicigera (Trabzon kekiği)

Kekiğin İngilizcesi: Thyme

Kekiğin Dünyada Yetiştiği Yerler: Çok güneş alan sıcak iklimlerde yetişen kekiğin dünyadaki en önemli üreticileri Türkiye, Fas, İspanya, Fransa, İtalya, Peru ve Polonya’dır.

Kekiğin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Kekik ülkemizde en fazla Ege Bölgesinde ve özellikle Denizli’de üretilmektedir. Ayrıca Manisa ve Uşak kekik ziraatı yapılan diğer illerimizdir.

Kekiğin Türleri: Kekiğin Origanum, Thymus, Satureja, Coridothymus ve Thymbra cinslerine ait yüzlerce farklı türü ve alt türü bulunmaktadır. Ülkemizde en bilinen türler İzmir kekiği, karakekik, yayla kekiği, beyaz kekik, dağ kekiği, İspanyol kekiği, sivri kekik, Trabzon kekiği gibi isimlerle bilinmektedir. Ayrıca ülkemizde Ceylan, Tayşi, Winter isimleri verilen tescilli kekik çeşitleri de bulunmaktadır. [1]

Kekiğin Mevsimi: Ülkemizde en fazla yetiştiriciliği yapılan İzmir kekiğinde genellikle 3 kez biçim yapılarak hasat işlemi yapılır. Mayıs ayı ortalarında yapılan birinci biçimden sonra Temmuz sonunda ikinci ve Ekim ayı ortalarında üçüncü biçim yapılmaktadır. [2]

Kekik Helal midir: Kekiğin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Kekik Hakkında Ayet ve Hadisler: Kekiğin güzel kokusundan faydalanılması hususunda Peygamber Efendimiz (SAV) Evlerinizi zaman zaman akgünlük, yavşan, kekik ve gelin çiçegi gibi güzel kokulu otlarla tütsülendiriniz. buyurmuştur. [3]

Kekiğin Faydaları

  • Kekikte bulunan timol ve karvakrol gibi uçucu bileşikler doğal mikrop öldürücü özellik gösterirler. Solunum yolu enfeksiyonlarına karşı kekik tüketimi tedaviye yardımcı olur. Ağız ve diş rahatsızlıklarında gargara olarak kullanılır.
  • Kekik yağı veya çayı uzun yıllardır soğuk algınlığına bağlı olarak ortaya çıkan öksürük ve boğaz ağrılarına karşı kullanılmaktadır. İlave olarak bronşit, burun tıkanıklığı, mevsim alerjisi gibi durumlarda kekik balgam söktürücü ve enflamasyonu azaltıcı etki gösterir.
  • Sindirim sistemi rahatsızlıklarında kekik çayı şişkinlik ve gaz giderici olarak kullanılmaktadır.
  • Kekik antioksidan özellikli bileşikler bakımından zengin bir baharattır. Kekikteki antioksidanlar vücudu serbest radikallerin zararından koruyarak kalp hastalıkları ve kanser gibi kronik rahatsızlıkların risklerini azaltır. Kekikte bulunan karvakrol uçucu yağının kolon kanser hücrelerinin gelişmesine ve yayılmasına engel olduğu bilimsel çalışmalarla ortaya konulmuştur.

Kekiğin Zararları ve Kekiğin Yan Etkisi

  • Kekik gıda miktarında kullanıldığında genellikle güvenlidir, bununla birlikte bazı hassas bünyeli insanlarda kekik tüketimi alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • Fazla miktarda kekik tüketimi kan pıhtılaşmasını yavaşlatıcı etki göstereceği için özellikle kanama bozukluğu olanların kekik tüketirken dikkatli olması tavsiye edilir. Ayrıca ameliyat olacak kişilerin öncesinde kekik tüketimini bırakması gerekir.
  • Kekik vücutta östrojen hormonu gibi etki gösterebildiğinden hormona duyarlı hastalığı olanların (göğüs, rahim, göğüs kanserleri) kekik tüketmesi uygun değildir.
  • Tiroid bezinin etkinliğini arttırdığı için guatr hastalarının kekik tüketmesi önerilmez.

Kekiğin Besin Değeri

100 gr taze kekik içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 101 kcal
Karbonhidrat 24,45 gr
Yağ 1,68 gr
Protein 5,56 gr
Diyet Lifi 14,00 gr
Vitamin A, C
Mineral Demir

100 gr kuru kekik içindekiler:[4]

Besin Öğesi Miktar
Enerji 276 kcal
Karbonhidrat 63,94 gr
Yağ 7,43 gr
Protein 9,11 gr
Diyet Lifi 37,00 gr
Vitamin A, C
Mineral Demir, kalsiyum, manganez

Kekik Nasıl Kullanılır

Kekiğin kullanımı: Kekik gıda, ilaç, kozmetik ve eczacılık sanayinde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kekik evlerde ve katering sektöründe en fazla kullanılan baharatlardan birisidir. Başta et yemekleri olmak üzere çeşitli yemeklere baharat olarak lezzet vermek amacıyla kuru kekikten faydalanılırken, taze kekik salata malzemesi olarak kullanılır. Taze ya da kuru kekikten hazırlanan kekik çayı özellikle kış aylarında tercih edilen bir bitki çayıdır. Gıda sanayinde ciklet ve şekerleme formülasyonlarında kekik yağından faydalanılır. Kekik suyu ve kekik yağı halk hekimliğinde doğal ilaç olarak faydalanılan ürünlerdir. Kekik yağı ağız bakım suları ya da öksürük ilaçlarının terkibinde yer alır.

Kekik Nasıl Pişirilir

Kekik Yemekleri

Kekik Resimleri

Oregano.jpg

Kekik-bitkisi.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Kekik

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Kekik ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Kekik ürünleri

Kaynakça

  1. A.O.Sarı ve M. Altunkaya, Doğadan Tarlaya Kekik, Türktob, 15:22-27, 2016.
  2. Kekik Yetiştiriciliği, Denizli Tarım İl Müdürlüğü Yayınları
  3. M. Gümüşhanevi, Ramüz El-ehadis, 243)
  4. USDA National Nutrient Database for Standard Reference Legacy Release