Keçiboynuzu

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Keçiboynuzu.jpg

Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua) baklagiller familyasından anavatanı Akdeniz Havzası olan bir ağaç ve bu ağacın gıda olarak kullanılan bakla şekilli meyveleridir. Yaprak dökmeyen keçiboynuzu ağacının boyu 15 metreye kadar uzar. Yaprakları parlak görünüşlü ve kalındır ve deri gibi bir dokusu olan 7,5-30 cm uzunluğunda sert meyveleri vardır. Keçiboynuzu meyvesinin yaklaşık %90’ı meyve eti, geri kalanı ise tohumlarıdır. Keçiboynuzunun ekonomik olarak en değerli kısmı her bir meyvenin için 5-15 adet bulunan tohumlarıdır. Tohumlardan gıda sanayinde kıvam verici ya da jel oluşturucu olarak kullanılan keçiboynuzu gamı (zamkı) elde edilmektedir. Keçiboynuzu meyvesinin yenilebilir kısmı şeker, diyet lifi ve çeşitli mineraller bakımından çok zengindir. Yapılan araştırmalar keçiboynuzu tüketiminin toplam ve LDL (kötü) kolesterolü düşürücü ve ishal gibi sindirim rahatsızlıklarını iyileştirici etkisi olduğunu ortaya koymuştur.

Keçiboynuzu Hakkında Bilgiler

Keçiboynuzu İsminin Anlamı ve Kaynağı: Arapça’da aynı meyveyi isimlendirmekte kullanılan harrub (خرّوب) ya da harnub (خرنوب) kelimeleri bu dilde keçiboynuzu anlamına gelmektedir. Türkçe’de bu meyveyi isimlendirmekte hem harnup hem de keçiboynuzu kelimeleri kullanılmaktadır.

Keçiboynuzunun Diğer İsimleri: Harnup, harup, ballıboynuz, ballıbaba, boynuz, buynuz

Keçiboynuzunun Latince (bilimsel) İsmi: Ceratonia siliqua

Keçiboynuzunun İngilizcesi: Carob, locust bean, St. John’s Bread

Keçiboynuzunun Dünyada Yetiştiği Yerler: Akdeniz iklimine sahip bölgelerde yetişebilen keçiboynuzu ağacı Akdeniz ülkeleri haricinde ABD, Avustralya ve Kuzet Afrika’da yetiştirilmektedir. Keçiboynuzunun en büyük üreticileri Portekiz, İtalya, İspanya, Fas ve Türkiye’dir.

Keçiboynuzunun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde keçiboynuzu Akdeniz ve Ege Bölgelerinin genellikle kıyı kesimlerinde yetişmektedir. İl bazında en fazla üretim Adana, Mersin, Antalya ve Muğla’da yapılmaktadır.[1]

Keçiboynuzu Çeşitleri: Dünyada 90’dan fazla çeşidi olduğu bilinen keçiboynuzunun ülkemizde yabani, etli ve sisam olmak üzere üç çeşidi yetişmektedir. Yabani ve etli olarak isimlendirilen çeşitler genellikle Akdeniz Bölgesinde, sisam ise Ege Bölgesinde yetişmektedir. Kültür çeşitler olan etli ve sisam kuvvetli ağaçlar şeklinde gelişirken; kendiliğinden yetişen yabani çeşidi çalı ya da çok gövdeli ağaççık olarak gelişme gösterir.[2]

Keçiboynuzunun Mevsimi: Ülkemizde keçiboynuzu ağaçlarında mayıs ayında büyümeye başlayan meyveler bir kaç ay süren olgunlaşmadan sonra Eylül ayında hasat olgunluğuna ulaşır. Hasat genellikle Eylül ve Kasım ayları arasında yapılır. Meyveler ilk meydana geldiğinde yeşil iken olgunlaşma ile kahverengine dönmektedir.[3]

Keçiboynuzu Helal midir: Keçiboynuzunun tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Keçiboynuzu Hakkında Ayet ve Hadisler:

Keçiboynuzunun Faydaları

  • Keçiboynuzu posa bakımından çok zengin bir gıda kaynağı olup yenilebilir kısmının yaklaşık %20’sini diyet lifleri teşkil etmektedir. Kronik hastalıklardan korunarak sağlıklı bir hayat sürdürmek için düzenli olarak diyet lifi tüketmek gerekmektedir.
  • Keçiboynuzu tüketimi kan yağ seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olmaktadır. Yapılan klinik araştırmalarda düzenli keçiboynuzu tüketeminin kan trigliserit, LDL ve toplam kolesterol seviyelerini azaltıcı etki gösterdiği belirlenmiştir.
  • Keçiboynuzu meyvesi ve ondan elde edilen pekmezde bulunan polifenolik bileşikler antioksidan özellikleri ile vücudu serbest radikallerin zararlarından korur.
  • Yüksek kalsiyum içeriği ile keçiboynuzu kemik sağlığına fayda sağlamaktadır. 100 gram keçiboynuzu tüketimi günlük kalsiyum ihtiyacımızın yaklaşık ⅓’ünü karşılamaktadır.
  • Sindirim sistemi sağlığına olumlu etkileri olan keçiboynuzu tüketimi ishalin hızlı bir şekilde durdurulmasına yardımcı olur.[4].

Keçiboynuzunun Zararları ve Keçiboynuzunun Yan Etkisi

  • Keçiboynuzu gıda miktarında tüketildiğinde genellikle güvenilirdir. Çok nadir olmakla birlikte bazı hassas bünyeli insanlarda keçiboynuzu alerjisi görülebilir.
  • Emziren ve hamile kadınlarda keçiboynuzu tüketiminin mahzurlu olduğuna dair herhangi bir bulgu bulunmamaktadır, ancak tüketiminin aşırı olmamasına dikkat edilmelidir.
  • Keçiboynuzu yüksek miktarda diyet lifi içerdiğinden aşırı tüketimi sindirim rahatsızlıklarına yol açabilir.

Keçiboynuzu Besin Değeri

100 gram Keçiboynuzunun (kuru) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 293 kcal
Karbonhidrat 54,61 gr
Yağ 0,69 gr
Protein 4,18 gr
Diyet Lifi 25,83 gr
Vitamin B2
Mineral Kalsiyum, potasyum, çinko

Keçiboynuzu Nasıl Kullanılır

Keçiboynuzunun kullanımı: Ülkemizde keçiboynuzunun meyve olarak kullanımı sınırlıdır. Kuru halde keçiboynuzu kuruyemişçilerde satılmakta ve sağlıklı atıştırmalık olarak kullanılmaktadır. Gıda sanayinde meyvelerin etli kısmı ve tohumları ayrı olarak değerlendirilmektedir. Keçiboynuzu tohumlarından elde edilen gam gıdalara kıvam verici ve jelleştirici olarak ilave edilen bir katkı maddesidir. Meyve eti ya keçiboynuzu unu ya da pekmez üretiminde kullanılmaktadır. Keçiboynuzu unu fırıncılık ve pastacılık sektöründe kakao ikame maddesi olarak kullanılmaktadır. Keçiboynuzu pekmezi üretimi sırasında elde edilen atıklar hayvan yemi olarak değerlendirilir.

Keçiboynuzu Nasıl Pişirilir

Keçiboynuzu Yemekleri

Keçiboynuzu Resimleri

Keçiboynuzu-ağacı.jpg Keçiboynuzu2.jpg Keçiboynuzu-tohumu.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Keçiboynuzu

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Keçiboynuzu ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Keçiboynuzu ürünleri

Kaynakça

  1. H. Gübbük ve ark. Çevre, Endüstriyel Kullanım ve İnsan Sağlığı Yönleriyle Keçiboynuzu, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2):207-215, 2016.
  2. M. Pekmezci ve ark. Batı Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde yabani ve kültür formunda yetişen keçiboynuzu tiplerinin seleksiyonu. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 21. 145-153, 2008.
  3. Ö. Demirtaş, Keçi̇boynuzu (Ceratonia siliqua) Çeki̇rdekleri̇nden Gam Üreti̇m Yollarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2007.
  4. F. Pazır ve Y. Alper. Keçiboynuzu Meyvesi (Ceratonia siliqua L.) ve Sağlık. Akademik Gıda, 14: 333-338, 2016