Hekzametilen Tetramin (E239)

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Hekzametilen-tetramin.png

Hekzametilen Tetramin ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E239 gıda sanayinde koruyucu katkı maddesi olarak kullanılan organik bir bileşiktir. Metanamin olarak da bilinen hekzametilen tetramin ilk olarak Rus kimyager Aleksandr Butlerov tarafından 1859’da keşfedilmiştir. Ticari olarak renksiz ya da beyaz kristaller halinde bulunan ve suda çok iyi çözünen hekzametilen tetramin formaldehitin amonyak ile reaksiyona sokulması ile elde edilir. Antibakteriyel etkisi ile farklı sektörlerde kullanım alanı bulan hekzametilen tetramin gıda sanayinde özellikle peynir ve balık ürünlerinde küf mantarlarının gelişimini engellemek için kullanılır. Muhtemel sağlık etkileri nedeniyle hekzametilen tetraminin gıdalara katkı maddesi olarak ilave edilmesi bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Türk Gıda Kodeksi hekzametilen tetraminin sadece bazı peynir çeşitlerinde ve sınırlandırılan miktarlarda kullanımına izin vermektedir.

Hekzametilen Tetramin Hakkında Bilgiler

Hekzametilen Tetraminin Diğer İsimleri: Metanamin, hekzamin

Hekzametilen Tetraminin Avrupa Birliği Kodu: E239

Hekzametilen Tetraminin Kimyasal Formülü: C6H12N4

Hekzametilen Tetraminin İngilizcesi: Hexamethylenetetramine, methenamine, hexamine

Canlılarda Hekzametilen Tetramin

Hekzametilen tetramin canlılarda doğal olarak bulunmayan ve kimyasal reaksiyon ile elde edilen organik bir bileşiktir. İnsan vücuduna alındığında hekzametilen tetramin %10-20’si hidrolize uğrayarak formaldehit ve amonyak meydana gelir; geri kalan kısmı değişime uğramadan idrarla atılır.[1]

Hekzametilen Tetraminin Kullanım Amacı

  • Hekzametilen tetramin peynirlerde ve balık ürünlerinde küf mantarlarının gelişiminin engellenmesi için koruyucu katkı maddesi olarak kullanılır. Ülkemizde sadece provolone peynir çeşidinde kullanılabilmektedir.
  • Koruyucu etkisi ile hekzametilen tetramin şampuan ve saç kremi gibi kişisel bakım ürünlerinde ve veteriner ilaçlarında kullanılır. Ayrıca hayvan beslemede kullanılan silajlara katkı maddesi olarak ilave edilir.
  • Hekzametilen tetramin idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan bazı ilaçların etken maddesidir. İlave olarak aşırı terleme rahatsızlığında hekzametilen tetramin içeren krem ya da spreyler kullanılır.
  • Farklı sektörlerde kullanılan fenolik resinlerin üretiminde hekzametilen tetraminden faydalanılır. Fenolik resinler otomotiv sanayinde fren ve debriyaj balatalarında, dokuma olmayan tekstil ürünlerinde ve aşındırıcı ürünlerde kullanılmaktadır.

Hekzametilen Tetramin Helal midir

Hekzametilen tetraminin kullanılmasında dini açıdan bir sakınca yoktur.

Hekzametilen Tetraminin Sağlığa Etkileri

FAO/WHO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü/Dünya Sağlık Örgütü) tarafından oluşturulmuş Gıda Katkı Maddeleri Ortak Uzman Komitesi hekzametilen tetramin insan sağlığına olumsuz etki yapmadan günlük alınabilecek miktarını 0,15 mg/kg vücut ağırlığı olarak belirlemiştir.[2] Hekzametilen tetramin ürtiker, solunum zorluğu, yüz ve dudaklarda şişme gibi alerjik reaksiyonlara ya da iç bulantısı ve mide bozukluğu gibi yan tesirlere yol açabilir. Ancak bu olumsuz sağlık etkilerin hekzametilen tetraminin içeren gıdaların tüketilmesi sonucu görülmesi ihtimali düşüktür. Yan tesirler genellikle hekzametilen tetraminin idrar yolu enfeksiyonlarına karşı ilaç olarak kullanıldığına ortaya çıkar. Hekzametilen tetramin nitrit ile tepkimeye girdiğinde sağlığa zararlı nitrozamin bileşikleri oluşur. Bu nedenle bu katkı maddesinin kullanıldığı gıdaların nitrit içeren ürünlerle beraber tüketilmemesi tavsiye edilir.

Hekzametilen Tetramin Nasıl Üretilir

Hekzametilen Tetraminin üretimi: Düşük basınç altında formaldehitin amonyak ile sıvı fazda tepkimeye girmesi ile katı halde hekzametilen tetramin oluşur. Elde edilen saf haldeki hekzametilen tetramin daha sonra boyut küçültme işlemine tabi tutulup ambalajlanır.

İlgili Maddeler

Kaynakça