Kuşburnu

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
(Gül Burnu sayfasından yönlendirildi)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Kuşburnu.jpg

Kuşburnu (Rosa canina) gülgiller familyasına ait, anavatanı Kuzey Avrupa ve Batı Asya olan çok yıllık bir bitkidir. Kuşburnu bitkisinin çiçek ekseninin etlenmesiyle meydana gelen kırmızı renkli ve yumurta şekilli yalancı meyve olarak tanımlanan kısım çay, nektar ya da marmelat yapımında kullanılmaktadır. Yaprak döken dikenli çalı formunda bir bitki olan kuşburnu ormanlarda veya kayalık yamaçlarda genellikle kendiliğinden yetişmektedir. Kuşburnu bitkisi ilkbaharın sonunda güzel kokulu pembe ve beyaz çiçekler açar; daha sonra bu çiçeklerin eksenleri etlenerek kızılcığa benzeyen içi tüylü ve içinde çok sayıda çekirdek bulunan yalancı meyveler oluşur. Bu meyveler kuruduktan sonra toplanarak gıda ve ilaç hammaddesi olarak değerlendirilir. C vitamini ve fenolik bileşikler bakımından çok zengin bir kaynak olan kuşburnu bağışıklık sistemini güçlendirici etkiye sahiptir.

Kuşburnu Hakkında Bilgiler

Kuşburnu İsminin Anlamı ve Kaynağı: Türkçe bir kelime olan kuşburnunun kökeni kesin olarak bilinmemektedir. Türkçe ya da diğer dillerde bitkilerin isimlendirilmesinde sıklıkla tabiattaki nesnelerle olan benzerlikler kullanılmaktadır. Bitkinin meyvelerinin görünüş bakımından kuşların burun şekline benzerliği esas alınarak kuşburnu olarak isimlendirildiği tahmin edilmektedir.[1]

Kuşburnunun Diğer İsimleri: İtburnu, gül burnu, gül elması, köpek gülü, şilan, deligül,

Kuşburnunun Latince (bilimsel) İsmi: Rosa canina

Kuşburnunun İngilizcesi: Rosehip, dog rose

Kuşburnunun Dünyada Yetiştiği Yerler: Zorlu ekolojik koşullara dayanıklı bir bitki olan kuşburnu anavatanı olan Batı Asya ve Kuzey Avrupa dışında Kuzeybatı Afrika, Güney ve Kuzey Amerika’da yetişmektedir. Şili, Türkiye, Romanya ve Bulgaristan kuşburnu ürünlerinin en fazla üretildiği ülkelerdir.[2]

Kuşburnunun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizin pek çok yerinde doğal bitki örtüsü olarak bulunan kuşburnu en fazla Tokat ve Gümüşhane çevresinde yetişmektedir.[3] Son yıllarda Karadeniz Bölgesinde fidandan kuşburnu bitkisi yetiştirilmeye başlanmıştır.

Kuşburnunun Türleri: Dünyada yaklaşık 70-100 türü bulunan kuşburnu bitkisinin 27 civarında türü ülkemizde yetişmektedir.

Kuşburnunun Mevsimi: Kuşburnu meyveleri yaz sonuna doğru hasat olgunluğuna ulaşır ve yerel halk tarafından genellikle Ağustos ayından itibaren toplanmaya başlanır. Kuşburnu hasadı Ekim ayının sonuna kadar devam eder.

Kuşburnu Helal midir: Kuşburnunun tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Kuşburnu Hakkında Ayet ve Hadisler:

Kuşburnunun Faydaları

  • C vitamini bakımından çok zengin bir kaynak olan kuşburnu bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır.
  • Kuşburnunda bulunan karotenoid ve flavonoidler antioksidan özellikleriyle vücudu serbest radikallerin muhtemel zararlarından korur. Ayrıca kuşburnundaki antioksidan bileşikler kanser riskini ve enflamasyonu azaltır.
  • Kan şeker seviyesini düzenleyici etkisi olan kuşburnu kan şekerinde ani yükseliş ve düşüşlere engel olur.
  • Kuşburnu ürünlerinin düzenli tüketimi eklem romatizması semptomlarını iyileştirici etki sağlamaktadır. Yapılan çalışmalar kuşburnu tüketenlerde eklem romatizma ağrılarının belirgin bir şekilde azaldığını ortaya koymuştur.

Kuşburnunun Zararları ve Kuşburnunun Yan Etkisi

  • Kuşburnu ürünlerinin tüketimi sonucunda nadiren de olsa çeşitli yan etkiler gözlemlenmiştir. En fazla görülen yan etkiler iç bulantısı, kusma, ishal ve baş ağrısıdır.
  • Kuşburnunda bol miktarda bulunan C vitamini böbrek taşı oluşum riskini arttırmaktadır.
  • Bileşiminde bulunan bazı bileşikler kanın pıhtılaşmasına yol açtığından kalp krizi geçirenlerin kuşburnu tüketiminden kaçınması tavsiye edilir.
  • Kuşburnunda bulunan çeşitli bileşikler bazı ilaç etken maddeleri ile etkileşime girebildiğinden, reçeteli ilaç kullananların kuşburnu ürünleri tüketiminde dikkatli olması ya da doktorlarına danışması gerekir.[4]

Kuşburnunun Besin Değeri

100 gr Kuşburnu içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 162 kcal
Karbonhidrat 38 gr
Yağ 0,30 gr
Protein 1,60 gr
Diyet Lifi 24,00 gr
Vitamin C, A
Mineral Magnezyum, Kalsiyum

Kuşburnu Nasıl Kullanılır

Kuşburnunun kullanımı: Kuşburnu ülkemizde en yaygın olarak bitkisel çay şeklinde tüketilmektedir. Özellikle kış aylarında soğuk algınlığından korunmak için taze ya da kurutulan kuşburnu meyveleri sıcak suda demlenerek içilmektedir. Bütün, parçalanmış ya da öğütülmüş kuşburnu parçaları bitki çayı olarak tek başına kullanıldığı gibi diğer karışım bitki çaylarının bileşimine de girer. Gıda sanayinde kuşburnu marmelat ve nektar üretiminde kullanılmaktadır.

Kuşburnu Nasıl Pişirilir

Kuşburnu Yemekleri

Kuşburnu Resimleri

Kuşburnu-çiçeği.jpg Kuşburnu-bitkisi.jpg Kuşburnu2.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Kuşburnu

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Kuşburnu ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Kuşburnu ürünleri

Kaynakça

  1. M. F. Alkayış, Türkiye Türkçesinde Bitki Adları, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2007
  2. https://www.transparencymarketresearch.com/rosehip-market.html
  3. T. Duman, Kuşburnu (Rosa Canina) Nektarında Toplam Fenoli̇k Madde ve Suda Çözünen Vi̇tami̇nleri̇n Isıl Parçalanma Ki̇neti̇ği̇, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2014
  4. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-839/rose-hip