Askorbik Asit (E300)

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
(E 300 sayfasından yönlendirildi)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Askorbik-asit.png

Askorbik Asit ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E300 pek çok sebze ve meyvenin yapısında doğal olarak bulunan antioksidan etkili bir bileşiktir. İnsan vücudunda sentezlenemeyen ve sağlıklı bir hayat için düzenli olarak alınması gereken askorbik asit C vitamini olarak da bilinmektedir. İlk olarak 1910’larda keşfedilen askorbik asit antioksidan ve hamur geliştirici özellikleri ile gıda katkı maddesi olarak pek çok ürünün formülasyonunda yer alır. Ticari olarak mikrobiyel fermentasyon ile elde edilen askorbik asit suda çözünür özellikte, renksiz kristal formdadır. Hafif bir kokusu ve ekşi tadı olan askorbik asit doğrudan gıda takviyesi olarak da kullanılmaktadır. Eksikliğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açan askorbik asit ihtiyaçtan fazla vücuda alındığında idrar ile atılmaktadır. Askorbik asit antioksidan özelliği ile vücutta bağışıklık sistemini güçlendirici ve serbest radikallerin muhtemel zararını azaltıcı etkiye sahiptir. Türk Gıda Kodeksi askorbik asitin gıdalarda katkı maddesi olarak kullanımı ile herhangi bir miktar sınırlaması yapmamıştır.

Askorbik Asit Hakkında Bilgiler

Askorbik Asitin Diğer İsimleri: C vitamini

Askorbik Asitin Avrupa Birliği Kodu: E300

Askorbik Asitin Kimyasal Formülü: C6H8O6

Askorbik Asitin İngilizcesi: Ascorbic acid

Canlılarda Askorbik Asit

Bütün canlı dokularda doğal olarak bulunan askorbik asit insan sağlığı için çok önemli fonksiyonları olan ve gıdalarla alınması zorunlu bir bileşiktir. Askorbik asit bitki ve hayvanların bir kısmında sentezlenebilirken insan vücudunda sentezlenemez. Askorbik asit bağırsaklarda absorbe edilip kan dolaşımına girer ve buradan diğer doku ve organlara gönderilir. Gıdalarla alınan askorbik asitin sadece küçük bir kısmı insan vücudunda depolanabilmektedir. Vücutta gerçekleşen çeşitli enzimatik reaksiyonlarda kofaktor olarak görev alan askorbik asitin yetersiz alımı sağlık sorunlarına yol açar. Skorbit olarak bilinen askorbik asit eksikliği hastalığında ciltte kahverengi lekeler oluşur, mukozada kanamalar meydana gelir ve ilerlemiş vakalarda açık yaralar ortaya çıkar.

Askorbik Asitin Kullanım Amacı

  • Askorbik asit gıda sanayinde çeşitli ürünlerin formülasyonlarına antioksidan olarak ilave edilmektedir. Bu ürünlerde askorbik asit oksidasyonu engelleyerek tekstür ve renk özelliklerinin korunmasını sağlar. Et endüstrisinde kürlenmiş etlerin renginin korunmasını sağlarken meyve pulpu ve sularında renk solmasını engeller. Fırıncılık ürünlerinde geliştirici olarak işlev gören askorbik asit hamur reolojisini iyileştirerek hacim artışı sağlar. Ayrıca askorbik asit tepe boşluğu olan ürünlerde oksijen tutucu olarak görev yapmaktadır.
  • Askorbik asit meyve-aromalı içecekler ve enerjisi azaltılmış diyet ürünleri gibi çeşitli gıdaların vitamin bakımından zenginleştirilmesinde kullanılır.
  • Askorbik asitin tablet veya kapsül formda ya da multi-vitamin formülasyonları olarak satışa sunulan gıda takviyeleri bulunmaktadır. [1]

Askorbik Asit Helal midir

Askorbik asitin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Askorbik Asitin Sağlığa Etkileri

  • Olumlu etkiler:
    • Eksikliği ile ortaya çıkan skorbüt hastalığının tedavisinde askorbik asit kullanımı semptomları iyileştirici etki sağlar.
    • Antioksidan etkiye sahip olan askorbik asit vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir, ve serbest radikallerin muhtemel zararını engelleyerek kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır.
    • Yapılan çalışmalar sağlıklı ve hipertansiyonlu insanlarda askorbik asitin yüksek kan basıncını ve dolayısıyla kalp hastalıkları riskini azaltıcı etki gösterdiğini ortaya çıkarmıştır.
    • Askorbik asit bakımından zengin gıdaların tüketimi ya da gıda takviyelerinin kullanımı kanda ürik asit seviyesini düşürerek gut hastalığı riskini sınırlar.
    • C vitamini yaş ile ortaya çıkan maküler dejenerasyon oluşumunun önlenmesine yardımcı olur.
  • Olumsuz etkiler:
    • Gıdalarda bulunduğu miktarlar bakımından olumsuz sağlık etkisi olmayan askorbik asitin günlük 2 gramdan fazla alımı çeşitli yan etkilerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Özellikle böbrek hastalarının ve böbrek taşı rahatsızlığı olanların fazla miktarda askorbik asit alması önerilmez.
    • Fazla miktarda askorbik asit alımı kan şekerinde yükselmeye yol açtığından diyabetlilerin bu konuda dikkatli olması gerekmektedir.
    • Çeşitli ilaç etken maddeleri ile etkileşime girebildiğinden reçeteli ilaç kullananların askorbik asit gıda takviyesi kullanmadan önce doktorlarına danışması tavsiye edilir.

Askorbik Asit Nasıl Üretilir

Askorbik asitin üretimi: Endüstriyel askorbik asit üretimi iki farklı yolla gerçekleştirilmektedir. 1930’lu yıllardan beri kullanılan ve Reichstein–Grüssner prosesi olarak isimlendirilen yöntemde sorbitol Gluconobacter oxydans’ın kullanıldığı biyo-oksidasyon aşaması ve bunu takip eden kimyasal işlemlerle askorbik asite dönüştürülür. Son yıllarda geliştirilen yeni yöntemde ise biyo-oksidasyon adımında ilave bir bakteriyel fermentasyon işlemi kullanılarak Reichstein–Grüssner prosesindeki kimyasal işlem basamakları olmadan askorbik asit elde edilmektedir. Yeni yöntemde ilave fermentasyon işlemi Ketogulonicigenium vulgare bakterisi yardımıyla gereçekleştirilmektedir.

İlgili Maddeler

Kaynakça