Sorbitol (E420)

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
(E420 sayfasından yönlendirildi)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Sorbitol.png

Sorbitol ya da Avrupa Birliğinin verdiği adıyla E420; elma, armut gibi meyvelerde doğal olarak bulunan ve gıda sanayinde genellikle şeker ikame maddesi olarak kullanılan karbonhidrat yapıda bir katkı maddesidir. İlk olarak Fransız kimyager Boussingault tarafından 1872’de kuş üvezi olarak bilinen meyveden izole edilen sorbitol endüstriyel olarak mısır şurubundan elde edilir. Suda çok iyi çözünen ve mükemmel bir nem tutucu olan sorbitol ticari olarak sıvı halde ya da beyaz renkli toz veya granül halinde pazarlanmaktadır. Şekerden daha az tatlılığa sahip olan sorbitol tüketildiğinde 2,6 kcal enerji sağlar. Sorbitol müshil etkisi gösterir, tatlı olmasına rağmen diş çürümelerine neden olmaz. Gıdalarda kullanımı ile ilgili bir sınırlama olmayan sorbitol ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından katkı maddeleri için oluşturulan GRAS (Genellikle Güvenli Kabul Edilir) listesinde yer almaktadır.

Sorbitol Hakkında Bilgiler

Sorbitolün Diğer İsimleri: Glusitol

Sorbitolün Avrupa Birliği Kodu: E420

Sorbitolün Kimyasal Formülü: C6H14O6

Sorbitolün İngilizcesi: Sorbitol

Canlılarda Sorbitol

Elma, armut, şeftali, ve kayısı gibi pek çok meyvenin yapısında doğal olarak bulunan sorbitol insan vücudunda glukozun fruktoza dönüştürüldüğü metabolik yolda (polyol metabolizması) meydana gelen bileşiklerdendir. Gıdalarla birlikte vücuda alındığında daha yavaş ve kısmen metabolize olan sorbitol ince bağırsakta fruktoza dönüştürülerek kullanılır. Metabolize olmadan kalın bağırsağa geçen sorbitolün tamamı burada fermente edilerek parçalanır.

Sorbitolün Kullanım Amacı

  • Sorbitol gıda sanayinde tatlandırıcı, nem tutucu, hacim arttırıcı olarak kullanılan bir katkı maddesidir. Sorbitol şeker ile kıyaslandığında %30 daha az enerji verdiği için diyet gıdalarda şeker ikame maddesi olarak kullanılır. Diyet ürün kapsamında üretilen bisküvi, çikolata, vb ürünlerde sorbitol tatlılık verici olarak kullanılmaktadır. Ayrıca fıstık ezmesi ve reçellerde sorbitol tatlılık vermesi yanında nem tutucu olarak görev yapar.
  • Kozmetik sanayinde sorbitol makyaj malzemeleri, krem ve losyon gibi ürünlerde nem kaybını önleyici olarak kullanılır. İlave olarak ağız bakım suyu ve diş macunlarında sorbitolün tatlılık verici özelliğinden faydalanılır.
  • Sorbitol ilaç sanayinde yaygın kullanım alanı bulan bir katkı maddesidir. Çiğnenerek alınan tabletlerde tatlılık verici; kapsül halinde ve jelatin içeren ilaçlarda plastikleştirci; vitamin ve mide ekşimesine karşı geliştirilen ilaçlarda stabilizatör; kabızlık tedavisinde kullanılan ürünlerde laksatif olarak işlev görür.[1]

Sorbitol Helal midir

Sorbitolün kullanılmasında dini açıdan bir sakınca yoktur.

Sorbitolün Sağlığa Etkileri

  • Sorbitol meyvelerde ya da katkı maddesi olarak eklendiği gıdalarda bulunduğu miktarlar bakımından ciddi yan etkilere yol açmaz. Ancak fazla kullanımı (tek seferde 25 gramdan fazla) başta ishal olmak üzere gaz, iç bulantısı ve mide krampları gibi sindirim rahatsızlıklarına yol açar.
  • Sorbitol laksatif etkiye sahip bir bileşiktir. Kabızlığa karşı kullanılan çeşitli ürünlerde sorbitolden faydalanılır. Diğer taraftan sorbitol içeren gıdaların fazla miktarda tüketimi ishale yol açabilir.
  • Diğer karbonhidratlarla karşılaştırıldığında vücutta daha yavaş metabolize olan sorbitol kan şekerinde ani değişmelere yol açmaz. Ancak sorbitolün enerji verici bir bileşik olduğu ve kan şeker seviyesini yükselteceği hatırdan çıkarılmamalıdır.
  • Ağızda bulunan mikroorganizmalar parçalayıp kullanamadığından sorbitol diş çürümelerine yol açmaz.
  • Yapılan araştırmalarda emziren kadınlarda sorbitolün süte geçerek bebeklerde bazı sağlık sorunlarına sebep olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle emziren kadınların sorbitol içeren gıdaları tüketirken dikkatli olması tavsiye edilir.
  • Özellikle çocuklar ve bazı yetişkinlerde sorbitol intoleransı gözlenebilir. Bu kişilerde sorbitol içeren gıdaların tüketimi sonrasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz gibi semptomlar görülür.

Sorbitol Nasıl Üretilir

Sorbitolün üretimi: Sorbitol endüstriyel olarak mısır nişastasından elde edilen glukozun yüksek basınç ve yüksek sıcaklıkta hidrojenle doyurulması ile elde edilir. Elde edilen ham sorbitol saflaştırıldıktan sonra sıvı olarak pazarlanacaksa suyun bir kısmı vakum altında buharlaştırılarak çözelti istenen konsantrasyona getirilir. Katı sorbitol üretimi için kristallendirme ve öğütme işlemleri uygulanır.[2]

İlgili Maddeler

Kaynakça

  1. A. W. Newman, et al., Sorbitol, Analytical Profiles of Drug Substances and Excipients, 26: 459-502, 1999.
  2. C. Awuchi Sugar Alcohols: Chemistry, Production, Health Concerns and Nutritional Importance of Mannitol, Sorbitol, Xylitol, and Erythritol. International Journal of Advanced Academic Research. 3. 2488-9849, 2017.