Bamya

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
(Bamiye sayfasından yönlendirildi)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Bamya.jpg

Bamya (Abelmoschus esculentus) ebegümecigiller familyasından anavatanın Afrika ya da Güney Asya olduğu tahmin edilen tek yıllık otsu bir bitki ve bu bitkinin sebze olarak kullanılan sivri uçlu meyveleridir. Yaprakları asma yaprağına benzeyen bamya bitkisi genellikle 60-90 cm uzunluğa kadar büyümektedir. Gövde, dal, yaprak ve meyveleri tüylü olan bamya ortası kırmızı renkli beyaz çiçekler açar. Sivri uçlu kapsül şekilli ve açık yeşil renkli bamya meyvesinin içinde küçük yuvarlak tohumlar vardır. Bamyada polisakkarit yapıda koyu kıvamlı ve yapışkan bir salgı bulunur. Ülkemizde taze ya da konserve olarak değerlendirilecek bamyalar genellikle 3-4 cm, kurutulacak olanlar ise yaklaşık bir cm uzunluğa ulaşınca hasat edilirken olgun meyveler 30 cm’ye kadar uzar. Düşük kalorili bir sebze olan bamya diyet lifi, K, C ve B9 vitaminleri bakımından zengin bir kaynaktır. Bamya tüketimi kabızlığı önler ve kan şeker seviyesinin düzenlenmesine yardım eder

Bamya Hakkında Bilgiler

Bamya İsminin Anlamı ve Kaynağı: Arapça’da Afrika kökenli bir sebze, abelmoschus esculentus anlamındaki bamiya (باميا ) kelimesi dilimize bamya olarak geçmiştir.

Bamyanın Diğer İsimleri: Bamiye

Bamyanın Latince (bilimsel) İsmi: Abelmoschus esculentus

Bamyanın İngilizcesi: Okra, ladies' fingers, ochro

Bamyanın Dünyada Yetiştiği Yerler: Sıcak iklim bitkisi olan bamya dünyada tropik ve subtropik bölgelerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Dünyada en fazla bamya Hindistan, Nijerya ve Sudan’da yetiştirilmektedir. Hindistan tek başına dünyada üretilen bamyanın yarısından fazlasını sağlamaktadır.[1]

Bamyanın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde başta Ege olmak üzere Marmara, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde ticari yetiştiriciliği yapılan bamyanın en fazla üretildiği iller İzmir ve Aydın’dır.[2]

Bamyanın Çeşitleri: Dünyada üretimi yapılan ve farklı yetiştirme şartlarına uyum sağlayan pek çok bamya çeşidi bulunmaktadır. Ülkemizde genellikle küçük boylu bamyalar, farklı mutfak kültürlerinde ise daha iri çeşitler tercih edilmektedir. Ülkemizde ziraatı yapılan yerli çeşitler Sultani Bamya, Bornova Bamyası, Tombul Bamya ve Çiçek Bamyası olarak isimlendirilmektedir. Sultani bamya koyu yeşil renkli, yumuşak ve çok lezzetli bir çeşit olup sofralık olarak değerlendirilmektedir. Sümüksü yapı oluşturmaması nedeniyle konservecilik değeri yüksek olan Bornova bamyasının ucu hafif tombul ve ince sap kısmı mor renklidir. Çok kısa şişkin meyveli ve ucu küt olan Tombul bamyanın meyvesi etli olup çok çekirdeklidir. Sofralık ve konservelik olarak kullanılan tombul bamyanın karakteristik özelliği meyvesinin altı köşeli olmasıdır. Son yıllarda seleksiyon yoluyla geliştirilen bamya çeşitlerinin ziraatı yaygınlaşmaktadır. Bu çeşitlerden Yalova Akköy-41, Yalova Kabaklı-II ve Marmara-I isimleri ile tescil ettirilen bamyalar yüksek verime sahiptir ve genellikle gıda sanayinde konserve yapımında kullanılır.[3]

Bamyanın Mevsimi: Yaz sebzesi olan bamya çeşide ve sıcaklığa bağlı olarak tohum ekiminden 40-60 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşır. Kullanım amacına bağlı olarak bitkinin çiçeklenmesinden sonra 1-4 gün içinde bamyanın toplanması gerekir. Bamya büyüdükçe sertleştiği ve çekirdekleri irileştiği için yemeklik değeri azalır. Yaklaşık 2-4 ay süren bamya hasadında istenilen büyüklüğe ulaşan sebzeler her gün ya da günaşırı toplanır. Ülkemizde sofralık bamya genellikle Haziran ve Eylül ayları arasında toplanarak pazar ve marketlerde satışa sunulur ya da gıda sanayide hammadde olarak kullanılır.

Bamya Helal midir?: Bamyanın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Bamya Hakkında Ayet ve Hadisler:

Bamyanın Faydaları

  • Bamya K, C, B9 vitaminleri, magnezyum minerali ve diyet lifleri bakımından zengin, düşük kalorili bir sebzedir. 100 gram bamya tüketimi sadece 33 kcal enerji verirken günlük ihtiyacımız olan K vitamininin %30’unun, C vitamininin %28’inin ve B9 vitamininin %15’inin alınmasını sağlar.
  • Diyet lifi içeriği ile bamya kabızlık gibi sindirim problemlerini önler, kan kolesterol ve şeker seviyelerini düzenleyici etki gösterir. Ayrıca bamyadaki diyet lifleri tokluk sağlayarak kilo kontrolüne destek olur.
  • Bamyadaki B9 vitamini hamile kadınlarda nöral tüp kusurları riskini azaltıcı etki gösterir.
  • Antioksidan etkili çeşitli bileşikler içerdiğinden bamya vücutta serbest radikallerin zararlı etkilerini sınırlar, kalp rahatsızlıkları ve kanser gibi kronik hastalıkların riskini azaltır.

Bamyanın Zararları ve Bamyanın Yan Etkisi

  • Gıda miktarında alımı genellikle güvenilir kabul edilen bamyanın aşırı tüketimi ishala neden olabilir.
  • Bamyanın cilt ile teması ya da yenilmesi bazı insanlarda kaşıntı, ağızda karıncalanma hissi, burun tıkanıklığı ve hapşırma olarak ortaya çıkan alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • Bamya kan şeker seviyesinin düzenlenmesi için kullanılan ilaç etken maddeleri ile etkileşime girebilir. Bu nedenle bu ilaçları kullananların bamya tüketiminden uzak durması tavsiye edilir.
  • Bamya okzalat içerdiğinden böbrek taşı rahatsızlığı olanların tüketmemesi gereken sebzelerdendir.

Bamyanın Besin Değeri

100 gram bamyanın (taze ve çiğ) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 33 kcal
Karbonhidrat 7,45 gr
Yağ 0,19 gr
Protein 1,90 gr
Diyet Lifi 3,20 gr
Vitamin K, C, B9
Mineral Magnezyum

Bamya Nasıl Kullanılır

Bamyanin kullanımı: Ülkemizde bamya sofralık taze sebze olarak genellikle tencere yemeği yapımında kullanılır. Evlerde ve hazır yemek sektöründe taze, kurutulmuş ya da dondurulmuş bamyalar yemek ve çorba eldesinde değerlendirilir. Gıda sanayinde bamyadan konservelik, kurutmalık ya da dondurmalık olarak faydalanılır. Sümüksü yapı oluşturmayan bamya çeşitleri genellikle konservecilikte kullanılırken küçük boylu çiçek bamyalar kurutularak satışa sunulur.

Bamya Nasıl Pişirilir

Bamya Yemekleri

Bamya Resimleri

Bamya-bitkisi.jpg Bamya2.jpg Kuru-bamya.jpeg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Bamya

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Bamya ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Bamya ürünleri

Kaynakça

  1. https://www.tridge.com/intelligences/okra/production
  2. S. Konak, Bamya Bitkisinden Suda Çürütme Yöntemi İle Lif Elde Edġlmesi ve Elde Edilen Lifin Çeşitli Fiziksel Kimyasal ve Mekanik Özelliklerinin Ölçümü, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2014.
  3. http://www.bizimbahce.net/forum/bamya-yetistiriciligi-t14109.0.html.