Bakla

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Bakla.jpg

Bakla (Vicia faba) baklagiller familyasından anavatanı Batı Asya olan tek yıllık otsu bir bitki ve bu bitkinin taze sebze olarak kullanılan meyvesi, tohumları ya da kuru baklagil olarak değerlendirilen tohumlarıdır. Köklerinde gelişen küçük yumruların toprağa azot bağlayarak zenginleştirmesi nedeniyle bakla iyi bir münavebe bitkisidir. Bakla bitkisi kazık köklü, dört köşeli ve içi boş gövdeli olup yeşil renkli ve oval şekilli yapraklara sahiptir. Beyaz renkli çiçeklerinin üzerinde kırmızımtrak, mor ya da siyah çizgiler bulunur. Baklanın genellikle salkımlar halinde bulunan meyvesi (badıç) yeşil renkli, 5-30 cm uzunluğundadır. İçinde 2-10 tohum bulunan badıçın iç kısmı beyaz ve kadifemsidir. Baklanın taze ya da kuru halde gıda olarak kullanılan tohumları böbrek şekilli olup tazesi yeşil, olgunu ise kahverengidir. Bakla protein, diyet lifi, polifenolik bileşikler, çeşitli vitamin ve mineraller bakımından zengin bir gıda kaynağı olup; bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır, kemik sağlığını destekler ve doygunluk sağlayarak kilo kontrolüne yardımcı olur.

Bakla Hakkında Bilgiler

Bakla İsminin Anlamı ve Kaynağı: Arapça’da "Her çeşit sebze,özellikle baklagiller" anlamındaki bakl (بقل ) kelimesi dilimize Bakla olarak geçmiştir.

Baklanın Diğer İsimleri:

Baklanın Latince (bilimsel) İsmi: Vicia faba

Baklanın İngilizcesi: Faba bean, broad bean

Baklanın Dünyada Yetiştiği Yerler: Ilıman iklim bitkisi olan bakla dünyada en fazla Çin, Etiyopya, Avustralya ve İngiltere’de yetiştirilmektedir. [1]

Baklanın Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde denize yakın hemen her bölgede yetişebilen bakla en fazla Ege ve Marmara’nın güney kesimlerinde yetiştirilmektedir. Balıkesir ve Çanakkale ticari bakla yetiştiriciliği bakımından önemli illerimiz olup, ülkemizde üretilen baklanın %75’i bu iki ilden elde edilmektedir.[2]

Baklanın Çeşitleri: Dünyada üretimi yapılan ve farklı yetiştirme şartlarına uyum sağlayan pek çok bakla çeşidi bulunmaktadır. Ülkemizde bakla sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmak üzere iki temel çeşitte yetiştirilir.Sofralık olarak yetiştirilen çeşitler arasında en yaygın olanlar Seville Baklası, Sakız Bakla, Arşın ve Bayrampaşa Baklasıdır. Ayrıca ülkemiz tarımsal araştırma enstitüleri tarafından geliştirilerek Eresen 87, Filiz 99, ve Kıtık 2002 isimleriyle tescil edilen iri taneli sofralık bakla çeşitleri bulunmaktadır.

Baklanın Mevsimi: İlkbaharın müjdecisi olan bakla yeşil sebze olarak Mart ayından itibaren hasat edilerek tezgahlarda yerini almaktadır. Taze baklanın mevsimi kısa sürmekle birlikte olgun içleri Haziran sonuna kadar pazarlarda bulunabilir.

Bakla Helal midir?: Baklanın tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Bakla Hakkında Ayet ve Hadisler:

Baklanın Faydaları

  • Yapılan araştırmalarda baklanın vücutta bağışıklık sistemini güçlendiren antioksidan etkili çeşitli bileşikler içerdiği belirlenmiştir. Baklada bulunan antioksidanlar vücutta serbest radikallerin zararlarını sınırlar.
  • Bakla kemik sağlığı bakımından önemli manganez ve bakırın iyi bir kaynağıdır. Bakla gibi bu iki mineralce zengin gıdaların tüketimi kemik dayanıklılığını arttırır.
  • Folik asit bakımından çok zengin bir baklagil olan bakla hamilelerde nöral tüp kusurlarını engelleyici etki gösterir.
  • Yeşil sebze ya da kuru tane olarak bakla diyet liflerinin mükemmel kaynağıdır. 100 gram taze bakla sadece 47 kcal enerji 3,36 gr diyet lifi sağlarken; kuru tanesi 25 gram diyet lifi içerir. Bakladaki çözünür diyet lifleri kan kolesterol seviyesinin düzenlenmesine yardımcı olur.
  • Kuru bakla taneleri diyet lifleri ve protein içeriği ile tokluk vererek kilo kontrolüne destek olur.

Baklanın Zararları ve Baklanın Yan Etkisi

  • Bakla favizm hastalığında kaçınılması gereken bir sebzedir. Favizm hastalığı kırmızı kan hücrelerinde glikoz 6 fosfat dehidrojenaz diye bilinen bir enzimin eksikliğidir. Baklada bulunan bir bileşik favizm hastalarında kırmızı kan hücrelerinin yıkımına yol açmaktadır. Enzim eksikliği olan insanların bakla yemesi sonrası semptomlar ortaya çıktığından hastalık bakla zehirlenmesi olarak da bilinir.
  • Parkinson hastalarının bakla tüketiminden önce doktorlarına danışmaları gerekir. Baklada bulunan dopamin öncülü L-dopa isimli bileşik parkinson ilaçlarındaki etken maddelere benzer etki sağlar. Bu nedenle ilaçla birlikte bakla tüketimi fazla doz alınmış ilaç etkisi göstereceğinden dikkatli olunmalıdır.

Baklanın Besin Değeri

100 gram Baklanın (yeşil) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 47 kcal
Karbonhidrat 4,36 gr
Yağ 0,98 gr
Protein 3,61 gr
Diyet Lifi 3,30 gr
Vitamin B9
Mineral Magnezyum

100 gram Baklanın (olgun tane) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 341 kcal
Karbonhidrat 58,29 gr
Yağ 1,53 gr
Protein 26,12 gr
Diyet Lifi 25,00 gr
Vitamin B9, B1
Mineral Magnezyum, manganez, fosfor

Bakla Nasıl Kullanılır

Baklanin kullanımı: Bakla ülkemizde genellikle yeşil sebze veya taze ya da kuru tane olarak farklı yemek ve mezelerin hazırlanmasında kullanılır. Farklı mutfak kültürlerinde iç bakladan çeşitli geleneksel yemekler hazırlanır. Gıda olarak değerlendirilmesi yanında bakla bitkisi ve kuru taneleri hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Köklerindeki yumruları sayesinde toprağın azot kazanmasına yardımcı olduğundan bakla yeşil gübre olarak da faydalanılan bir bitkidir.

Bakla Nasıl Pişirilir

Bakla Yemekleri

Bakla Resimleri

Bakla-bitkisi.jpg

Yeşil-bakla.jpg İç-bakla.jpg Kuru-bakla.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Bakla

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Bakla ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da Bakla ürünleri

Kaynakça

  1. Fact Fish, Broad beans, horse beans, production quantity (tons) - for all countries, www.factfish.com
  2. http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Yemeklik%20Dane%20Baklagiller%20Yetiştiriciliği%20%28Bakla%20Ve%20Bezelye%29.pdf