Dereotu

Dereotu (Anethum graveolens) maydanozgiller familyasından, anavatanı Akdeniz ülkeleri ve Güneydoğu Avrupa olan bir kültür bitkisi ve bu bitkinin sebze ya da baharat olarak kullanılan toprak üstü kısımlarıdır. Dereotunun gıda olarak en fazla kullanılan kısmı, hafif keskin ve kimyonu andırır aromatik bir lezzete sahip yapraklarıdır. Bitkinin iğne şekilli yaprakları taze olarak ya da kurutulduktan sonra yiyeceklere lezzet vermek ya da yemekleri süslemek amacıyla kullanılır. Çok eski yıllardan beri şifalı bitki olarak kullanılan dereotundan halk hekimliğinde gaz sancılarının giderilmesinde ve idrar söktürücü olarak faydalanılır. İçerdiği antioksidan bileşikler ve C vitamini ile dereotu bağışıklık sistemini güçlendirir, enflamasyonu ve bazı kronik hastalıkların riskini azaltır.

Dereotu Hakkında Bilgiler

Dereotu İsminin Anlamı ve Kaynağı: Dereotu kelimesinin Farsça’da yeşillik, taze yenen her türlü sebze anlamındaki tare kelimesinden türetildiği tahmin edilmektedir.

Dereotunun Diğer İsimleri: Durakotu, börekotu

Dereotunun Latince (bilimsel) İsmi: Anethum graveolens

Dereotunun İngilizcesi: Dill

Dereotunun Dünyada Yetiştiği Yerler: Dereotu nemli ve ılıman olan her yerde kolaylıkla yetişen bir bitkidir. Literatürde net üretim istatistikleri bulunmamakla birlikte, mutfak kültürlerindeki kullanımı göz önüne alındığında en fazla dereotu üretiminin Avrupa ve Ortadoğu ülkeleri ile Hindistan ve Çin'de yapıldığı düşünülmektedir.

Dereotunun Türkiye'de Yetiştiği Yerler: İklim ve toprak istekleri bakımından çok seçici olmayan dereotu ülkemizin her bölgesinde ticari olarak ya da ev bahçelerinde yetiştirilmektedir. Dereotunun en fazla üretildiği iller Hatay, Bursa, Balıkesir, Eskişehir ve İzmir’dir. Ülkemizde üretilen toplam dereotunun %60’tan fazlası Hatay’dan sağlanmaktadır.

Dereotu Çeşitleri: Dereotunun yemeklik, turşuluk, tohumluk gibi farklı kullanım amaçlarına uygun muhtelif çeşitlerinin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde yetiştirilen dereotu çeşitlerinden bazıları Derebeyi ve Asder isimleri ile tescillenmiştir. Dünyada yetiştirilen çeşitlerden bazıları Buket, Dukat, Mammoth gibi isimlerle bilinmektedir. Bunlar arasında en yaygın yetiştirilen dereotu çeşidi olan Buket yemeklerde kullanıma ve turşu yapımına uygundur. Dukat çeşidi salata yapımı için tercih edilirken, Mammoth turşu yapımında değerlendirilir.

Dereotunun Mevsimi: Dereotu ülkemizde 12 ay boyunca yetiştirilerek pazar ve marketlerde satışa sunulmaktadır.

Dereotu Helal midir: Dereotunun tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Dereotu Hakkında Ayet ve Hadisler: Ebu Ubey İbnu Ummi Haram (RA)’dan bildirilen bir hadise göre Peygamber Efendimiz (SAV) "Sinameki ve sennut (yani tereyağı tulumuna konulan bal veya dereotu) yemenizi tavsiye ederim. Çünkü bu iki şeyde ölümden başka her hastalığa karşı şifa vardır." buyurmuştur.

Dereotunun Faydaları

• Dereotu içerdiği çeşitli vitamin, mineral ve antioksidan etkili fenolik bileşikler ile sağlık üzerine olumlu etkileri olan bir sebzedir.
• Vücudun bağışıklık sitemini güçlendirici etkisi olan C vitamini dereotunda bol miktarda bulunmaktadır. 100 gram taze dereotu tüketimi günlük ihtiyacımız olan C vitaminin tamamını karşılar.
• Dereotu yaprağı, tohumu ve tohumundan elde edilen uçucu yağın çok uzun yıllardır karminatif (gaz söktürücü) etkiye sahip olduğu bilinmektedir. Bu özelliği ile dereotu tohumları gaz sancılarını geçirmek için kullanılan ilaçların bileşimine dahil edilmektedir.
• Dereotunda bulunan antioksidan etkiye sahip monoterpenli bileşikler vücudu serbest radikallerin zaralı etkilerinden koruyarak enflamasyonu ve kronik hastalık riskini azaltır.
• Dereotu göz ve cilt sağlığı bakımından düzenli alınması gereken besin bileşenlerinden olan A vitaminin mükemmel bir kaynağıdır. Günlük A vitamini ihtiyacının tamamı yaklaşık 65 gram taze dereotunun yenilmesi ile sağlanabilir. Dereotu tohum yağının sürülmesi cildin sıkılığının artmasına yardımcı olur.

Dereotunun Zararları ve Dereotunun Yan Etkisi

• Dereotu gıda miktarında genellikle güvenli bir şekilde tüketilebilir; ancak bazı hassas bünyeli insanlarda dereotu tüketimi alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Havuç ve kereviz gibi ürünlere alerjisi olanlar dereotuna da alerjik olabilirler.
• Hamile ve emziren kadınların fazla miktarda dereotu tüketmekten kaçınması tavsiye edilir.
• Dereotu fazla miktarda tüketildiğinde vücutta tiroid hormonunun seviyesini düşürmektedir. Bu nedenle hipotiroid hastalarının dereotunu ilaç miktarında (fazla miktarda) tüketmemeleri gerekir.
• İdrar söktürücü etki gösteren dereotu vücutta lityumun atılma hızını yavaşlatabilir. Buna bağlı olarak etken maddesi lityum olan ilaçları kullananlarda dereotu tüketimi istenmeyen yan etkilere yol açabilir.

Dereotu Besin Değeri

100 gram dereotunun içindekiler:

Çeşit	Yaprak	Tohum
Enerji	43 kcal	305 kcal
Karbonhidrat	7,00 gr	55,17 gr
Yağ	1,10 gr	14,54gr
Protein	3,5 gr	15,98 gr
Vitamin	A, C, B9	B1, C
Mineral	Manganez, demir, kalsiyum	Demir, kalsiyum, magnezyum, potasyum, selenyum

Dereotu Nasıl Kullanılır

Dereotunun kullanımı: Yaprak dereotu sebze olarak çiğ ya da pişmiş halde tüketilir. Salata, cacık gibi yiyeceklere lezzet vermek için eklenen dereotu zeytinyağlı yemeklerin süslenmesinde kullanılır. Ayrıca dereotu poğaça, börek ve tuzlu kek gibi fırıncılık ürünlerinde sıklıkla kullanılan bir iç malzemesidir. Kurutulmuş dereotu baharat olarak kullanılmasının yanı sıra bitki çayı olarak da değerlendirilir. Dereotu tohumlarından elde edilen yağ sağlık faydaları için aktarlarda satılan bir üründür.

Dereotu Resimleri