Ayçiçeği

Halisinden Gıda Ansiklopedisi sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Aycicegi1.jpg

Ayçiçegi (Helianthus annuus) papatyagiller familyasından anavatanı Kuzey ve Güney Amerika olan sarı renkli çok iri çiçeklere sahip tek yıllık bir bitki ve onun gıda olarak kullanılan çekirdekleridir. Dünyada ılıman iklime sahip bölgelerde yetiştirilen ayçiçeğinin çekirdekleri genellikle yağlık tohum olarak kullanılmakla birlikte çiğ ya da kavrulduktan sonra çerez olarak da tüketilmektedir. E vitamininin mükemmel bir kaynağı olan ayçiçeği çekirdekleri aynı zamanda B kompleks vitaminleri, bakır, selenyum ve magnezyum mineralleri bakımından zengindir. Ayçekirdeği çekirdeklerinde bulunan E vitamini kalp sağlığına fayda sağlar; selenyum kanser riskini ve fitosteroller kolesterolü azaltıcı etkide bulunur.

Ayçiçeği Hakkında Bilgiler

Ayçiçeği İsminin Anlamı ve Kaynağı: Bitkinin çiçeğinin gündüzleri güneşe yönelmesi nedeniyle diğer dillerde güneş çiçeği anlamında kelimeler kullanılırken Türkçe’de ayçiçeği olarak adlandırılmıştır. Bitkiye ve çiçeğine neden ayçiçeği ismi verildiği tam olarak bilinmemekle birlikte ay gibi yuvarlak ve ışığı çağrıştırdığı için bu ismin verildiği tahmin edilmektedir. Diğer bir görüş ise aydın çiçeğinin kısalmasıyla ayçiçeği kelimesinin türetildiğini ortaya koymaktadır. [1]

Ayçiçeğinin Diğer İsimleri: Günebakan, ayçekirdeği, çiğdem, gündöndü.

Ayçiçeğinin Latince (bilimsel) İsmi: Helianthus annuus

Ayçiçeğinin İngilizcesi: Sunflower

Ayçiçeğinin Dünyada Yetiştiği Yerler: Ukrayna, Rusya, Arjantin, Çin ve Romanya

Ayçiçeğinin Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde ziraatı yapılan yağ bitkileri arasında en fazla ayçiçeği üretimi yapılmaktadır. Genellikle yağlık olarak yetiştiriciliği yapılan ayçiçeği ülkemizde hemen hemen tüm bölgelerde yetişebilmektedir. Ayçiçeği Trakya Bölgesinin temel bitkisi olup ülkemizde en fazla Tekirdağ, Konya, Edirne, Adana ve Kırklareli’nde yetiştirilmektedir. [2]

Ayçiçeğinin Türleri Helianthus cinsine bağlı 70’den daha fazla tür bulunmakla birlikte yağlık ve çerezlik olarak en fazla yetiştirilen tür Helianthus annuus’dur. Bu türün melezleme yoluyla geliştirilmiş çok sayıda alt türü bulunmaktadır.

Ayçiçeğinin Mevsimi: Ayçiçeği yetiştiği bölgenin iklimine bağlı olarak Temmuz ile Eylül ayları arasında hasat edilir.

Ayçiçeği Helal midir: Ayçiçeğinin tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur.

Ayçiçeği Hakkında Ayet ve Hadisler:

Ayçiçeğinin Faydaları

  • Ayçiçeği çekirdekleri kalp dostu bir atıştırmalıktır. Ayçiçeği çekirdeklerinde bulunan E vitamini ve folik asit kalp ve damar sağlığını destekler ve kalp krizi riskinin azalmasına yardımcı olur.
  • Ayçiçeği çekirdeğindeki E vitamini antioksidan özellikli bir vitamin olduğundan çekirdeklerin tüketimi vücudu serbest radikallerin hasarına karşı korumaktadır.
  • Ayçiçeği çekirdeklerindeki fitosteroller kan kolesterol seviyesini düzenlenmesine katkıda bulunur.
  • Yapılan araştırmalar selenyum tüketiminin kanser riskini azaltıcı etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle selenyum bakımından zengin ayçiçeği çekirdeklerinin diyette bulunması kanserden korunmaya yardımcı olur.

Ayçiçeğinin Zararları ve Ayçiçeğinin Yan Etkisi

  • Yağlı bir atıştırmalık olan ayçiçeği çekirdeklerinin fazla tüketimi kilo artışına yol açabilir.
  • Ayçiçeği çekirdekleri alerjisi nadir görülmekle birlikte hassas bünyeli insanlarda ayçiçeği tüketimi gözlerde sulanma, kaşıntı ve hapşırma gibi alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • Tuzlanarak kavrulmuş ve kabuklu halde tüketime sunulan ayçiçeği çekirdekleri fazla miktarda tuz alımına yol açarak tansiyon artışlarına yol açabilir. Bu nedenle tuzlu ayçiçeği çekirdeği tüketiminin sınırlı bir şekilde yapılması ya da tuzsuz veya çiğ olanların tercih edilmesi tavsiye edilmektedir.

Ayçiçeğinin Besin Değeri

100 gram Ayçiçeğinin (İç) içindekiler:

Besin Öğesi Miktar
Enerji 584 kcal
Karbonhidrat 18,76 gr
Yağ 49,57 gr
Protein 22,78 gr
Vitamin E, B1, B5
Mineral Manganez, Fosfor, Magnezyum

Ayçiçeği Nasıl Kullanılır

Ayçiçeği en temel olarak yağlık tohum olarak değerlendirilir ve ülkemizde en fazla tüketimi olan sıvı yağlardan birisi olan ayçiçek yağı elde edilir. Yağ üretiminden sonra kalan küspe hayvan yemi olarak kullanılır. Çerezlik ayçiçek çekirdekleri kabuklu ya da kabuksuz, çiğ ya da kavrulmuş olarak tüketicilere sunulmaktadır. Çok küçük ayçiçeği çekirdeklerinden kuş yemi olarak faydalanılır. Ayrıca ayçekirdeği içleri pastacılık sektöründe farklı ürünlerin eldesinde kullanılır.

Ayçiçeği Nasıl Pişirilir

Ayçiçeği Yemekleri

Ayçiçeği Resimleri

Aycicegi.jpg Aycicegi-bitkisi.jpg

İlgili Maddeler

Halisinden.com'da Ayçiçeği

Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Ayçiçeği ürünleri için lütfen tıklayın:

Halisinden.com'da ayçiçeği ürünleri

Kaynakça

  1. Y. Özçoban, Dünya Di̇lleri̇nde Güneş Çi̇çeği̇ Olarak Adlandırılan Bi̇tki̇ Türkçede Neden Ayçi̇çeği̇? Türklük Bilimi Araştırmaları, 20, 38: 210-220, 2015.
  2. Ayçiçeği 2017 raporu, Gümrük ve Ti̇caret Bakanlığı