Üzüm
Üzüm asmagiller familyasından sarılgan bir bitki ve bu bitkinin salkım şeklindeki meyvesidir. Anavatanı Anadolu’yu da içine alan Küçük Asya olarak isimlendirilen bölge olan üzüm Vitis cinsine ait çok sayıda farklı türden elde edilen bir meyvedir. Ziraati yapılan üzüm türleri arasında en yaygını Vitis vinifera’dır. İlk kültüre alınan meyvelerden olan üzümün 15.000’in üzerinde çeşidi olduğu tahmin edilmektedir. Üzüm özellikle siyah olan türler antioksidan bileşikler bakımından çok zengin meyveler. Üzümü kabuk ve çekirdekleri ile beraber tüketmek kalp hastalıkları ile kanser riskini azaltıcı etki gösterir.
İçindekiler
Üzüm Hakkında Bilgiler
Üzüm İsminin Anlamı ve Kaynağı: Üzüm kelimesinin kökü Eski Türkçe'de koparmak manasına gelen ‘üz’dür. Üz köküne -im, -üm son eki eklenerek üzüm kelimesi elde edilmiştir. Üzüm asmadan koparılarak yendiği için meyveye bu isim verildiği tahmin edilmektedir.
Üzümün Diğer İsimleri:
Üzümün Latince (bilimsel) İsmi: Vitis cinsine ait en yaygın türlerin bilimsel isimleri Vitis vinifera (Avrupa ve Güney Batı Asya), Vitis amurensis (Asya), Vitis labrusca (Amerika)’dır.
Üzümün İngilizcesi: Grape
Üzümün Dünyada Yetiştiği Yerler: Dünyada çok geniş bir coğrafyada üzüm üretimine yönelik bağcılık yapılmaktadır. Kuzey yarım kürede 20-52 ve güney yarım kürede 20-40 enlemleri arasındaki bölgeler üzüm yetiştiriciliği için uygundur. Dünyada en fazla üzüm üreten ülkeler sırasıyla Çin, İtalya, ABD, Fransa, İtalya ve Türkiye'dir.
Üzümün Türkiye'de Yetiştiği Yerler: Ülkemizde üzüm tüm bölgelerde yetiştirilmektedir. Ülkemiz bağ alanlarının yarısından fazlası Ege Bölgesindedir ve bu bölgede Manisa bağ alanı en yüksek ilimizdir. Manisa üretilen toplam kurutmalık üzümün %90’dan fazlasını karşılamaktadır. Ayrıca Denizli ve Mersin illeri üzüm üretiminde öne çıkmaktadır.[1]
Üzüm Çeşitleri: Dünyanın muhtelif bölgelerinde farklı renk, tat ve görünüşe sahip binlerce farklı çeşit üzüm yetiştirilmektedir. Ülkemizde sofralık, kurutmalık ve şıra-sirke üretimi için farklı üzüm çeşitlerinin üretimi yapılmaktadır. Ülkemizde yetiştirilen en yaygın üzüm çeşitler şu şekilde sınıflandırılabilir.
- Sofralık Üzümler: Razakı, Hafızali, Müşküle, Sultani Çekirdeksiz, Yuvarlak Çekirdeksiz, Ata sarısı, Yalova İncisi, Trakya İlkeren, Barış, Cardinal, Alphonse Lavallée, Italia
- Kurutmalık Üzümler: Sultani Çekirdeksiz , İskenderiye Misketi, Besni, Dımışkı, Rumi, Dimrit, Çal Karası
- Şıralık ve Sirkelik Üzümler: Kalecik Karası, Öküzgözü, Boğazkere, Adakarası, Emir, Narince,Sungurlu.[2]
Üzümün Mevsimi: Ülkemizde sofralık olarak yetiştirilen üzüm neredeyse her mevsim pazarlarda bulunabilmektedir. Bununla birlikte üzüm hasadı genellikle Temmuz ayında başlar ve Ekim sonuna kadar devam eder.
Üzüm Helal midir: Üzümün taze meyve ya da kurutulmuş olarak tüketilmesinde dini açıdan bir sakınca yoktur. Ancak üzümün mayalanması ile elde edilen şarap gibi alkollü içecekleri tüketmek dinen haramdır. Üzüm şırası helal olmakla beraber olumsuz koşullarda saklanmasından dolayı içinde alkol oluşur ve keskinleşip köpürürse içilmesi caiz değildir[3]
Üzüm Hakkında Ayet ve Hadisler: Kuran-ı Kerim’de içinde üzüm geçen 11 ayet bulunmaktadır. Allah (CC) Nahl Suresi 11. ayette Allah o su ile size; ekin, zeytin, hurma ağaçları, üzümler ve her türlü meyvelerden bitirir. Elbette bunda düşünen bir kavim için ibret vardır. buyurmaktadır. Diğer ayetlerde genellikle üzüm bağlarından bahsedilmektedir. Peygamber Efendimizin (SAV) siyah kuru üzüm yemeyi tavsiye ettiği rivayet edilir. Hz. Ali'nin (RA) naklettiği bir hadiste efendimiz Size kara üzümün kurusunu tavsiye ederim. Çünkü bu, insanın sofrasını terbiye eder, iyi sinirleri takviye eder, yorgunluğu giderir, insanın hilkatini güzelleştirir içini ferahlatır, rahatlatır, insanın gamını, kederini giderir.” buyurmuştur.
Üzümün Faydaları
- Üzüm K vitamini açısından çok önemli bir gıda kaynağıdır. Bir porsiyon (150 g) üzüm tüketimi günlük K vitamini ihtiyacının beşte birini karşılar. K vitamini kanın pıhtılaşması ve sağlıklı kemik gelişimi için gereklidir.
- Üzüm antioksidan özelliği olan bileşiklerce zengin bir meyvedir. Antioksidan bileşikler üzümün bilhassa kabuk ve çekirdeklerinde bulunmaktadır. Özellikle siyah üzüm resveratrol ve antosiyanin gibi polifenolik antioksidan bileşikleri içermektedir. Bu bileşiklerin kalp hastalıkları ve kanser riskini azalttığı klinik çalışmalarla ortaya konulmuştur. Sağlıklı bir kalp için üzümün çekirdekleri ile beraber tüketilmesi tavsiye olunur. İlave olarak resveratrolun üzümde bulunan diğer fenolik bileşiklerle beraber kolon ve göğüs kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini azalttığı belirlenmiştir.
- Yapılan çalışmalar düzenli siyah üzüm tüketiminin kötü kolesterolü düşürücü etki gösterdiğini ortaya koymuştur.[4]
Üzümün Zararları ve Üzümün Yan Etkisi
- Üzümün normal gıda miktarlarında tüketiminin bilinen zararı veya yan tesiri yoktur. Nadir durumlarda çok hassas kişilerde üzüm tüketimi alerjiye yol açabilir.
- Aşırı üzüm tüketimi hazımsızlığa ve bazı durumlarda ishale neden olabilir.
Üzüm Besin Değeri
100 gram Üzümün içindekiler:
| Besin Öğesi | Miktar |
|---|---|
| Enerji | 69 kcal |
| Karbonhidrat | 18,10 gr |
| Yağ | 0,16 gr |
| Protein | 0,72 gr |
| Diyet Lifi | 0,90 gr |
| Vitamin | K, B6 |
| Mineral | Potasyum |
Üzüm Nasıl Kullanılır
Üzümün kullanımı: Üzüm sofralık meyve olarak doğrudan yenilebildiği gibi kurutulup çerez olarak da tüketilebilir. Ayrıca üzüm; şıra, pekmez, sirke ve alkol üretimi için hammadde olarak kullanılır. Ülkemizde özellikle Manisa ve çevresinde üretilen üzüm kurutmalık olarak değerlendirilir. Dünyada en fazla çekirdeksiz kuru üzüm üretimi Türkiye'de yapılmaktadır.
Üzüm Nasıl Pişirilir
Üzüm Yemekleri
Üzüm Resimleri
İlgili Maddeler
Halisinden.com'da Üzüm
Sağlıklı ve katkısız gıdaları sofranıza getiren halisinden.com'da en lezzetli ve sağlıklı Üzüm ürünleri için lütfen tıklayın:
Kaynakça
- ↑ Tarım Ürünleri Piyasaları-Üzüm https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tarım%20Ürünleri%20Piyasaları/2018-Ocak%20Tarım%20Ürünleri%20Raporu/2018-Ocak%20Üzüm.pdf
- ↑ M. Akkurt, Üzüm Çeşitleri, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/14654/mod_resource/content/0/üzüm%20çeşitleri.pdf
- ↑ https://sorularlaislamiyet.com/normal-uzum-sirasi-ya-da-bugday-sirasi-icmek-helal-midir
- ↑ M.Groves, Top 12 Health Benefits of Eating Grapes, https://www.healthline.com/nutrition/benefits-of-grapes
